Нийслэлчүүдийн ундны усны хэрэгцээг хангаж байгаа Туул гол бохирдолоороо дэлхийн хамгийн их бохирдсон голуудын тавдугаарт ордог бөгөөд энэхүү судалгааг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага гаргасан байна.   

Туул гол нь Хан Хэнтийн нурууны салбар уулсаас эх авсан Нэргүй, Номин голын уулзвараас /Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг/ эхлэн Орхон голд цутгах хүртлээ /Сэлэнгэ аймгийн Орхонтуул сумын нутаг/ 717 км замыг туулдаг. Үүнээс 152 км нь Улаанбаатар хотоос дээш, 93 км нь Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт, 472 км нь нийслэл хотоос доош хэсэгт хамрагддаг байна.

Байгаль орчин, хэмжил зүйн төв лаборатори Улаанбаатар орчимд Туул голын дагууд 13 цэгээс сар бүр тогтмол усны сорьц авч чанарын хяналт тавьдаг ч лабораторийн хүчин чадал, техник тоног төхөөрөмж дутагдалтайгаас шалтгаалан одоогийн байдлаар Туул голын усанд нянгийн болон хүнд металлын шинжилгээ хийгдэхгүй байгаа аж. Туул голын усны бохирдлын олон жилийн нөлөөллөөс шалтгаалан голын ёроолын хурдас, хагшаас бохирдсон боловч голын ёроолын хагшаасны бохирдлын судлагаа шинжилгээ хийх лабораторийн нөхцөл боломж мөн дутмаг байгаа гэлээ.

Улаанбаатар хотод 2014 оны байдлаар арьс шир боловсруулах 27, ноос, ноолуур боловсруулах 27, өлөн боловсруулах 16 үйлдвэр байгаа ба эдгээр үйлдвэрүүдээс гарч байгаа бохир ус нь Төв цэвэрлэх байгууламжийн үйл ажиллагаанд хүндрэл учруулдаг байна.

Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэр дэх усны сан бүхий газрын энгийн хамгаалалтын бүсэд орсон элс хайрга олборлодог 84 аж ахуйн нэгжийн тусгай зөвшөөрлийг цуцлуулахаар Уул уурхайн яам, Ашигт малтмалын газарт санал хүргүүлж, элс хайрга олборлодог 29 аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааг түр хугацаагаар зогсоосон байна. Гэвч бүтээн байгуулалтын ажил зогсох, барилгын түүхий эдийн хомсдолд орж барилгын үнэ нэмэгдэх зэрэг бэрхшээлтэй тулгарч байгаа юм. Иймд цаашид Улаанбаатар хотын үйлдвэрийн болон ахуйн хэрэглээнээс гарсан бохир усыг стандартын шаардлага хангахуйц хэмжээнд цэвэрлэх хүчин чадал, дэвшилтэт технологи бүхий шинэ цэвэрлэх байгууламж барих, Туул гол дээр усан цогцолбор байгуулах, Туул голын хамгаалалтын бүсэд нэмж газар олгохгүй байх, нэгэнт бий болсон суурьшлын бүсэд үерийн хамгаалалтын асуудлыг цогцоор шийдэх, газар болон усны нөөц ашиглалтанд онцгой албан татвар ногдуулах эрх зүйн орчин бүрдүүлэх, Туул голын татам, хамгаалалтын бүсэд элс хайрга олборлож буй аж ахуйн нэгжүүдийн тусгай зөвшөөрлийг цуцлах, арьс шир, ноос, ноолуур боловсруулах үйлдвэрүүдийг хотоос гаргах зэрэг шийдвэрлэх асуудлууд байгааг салбарын сайд танилцууллаа.

Энэ асуудлаар өчигдөр Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хурлаар хэлэлцэж эхэлсэн бөгөөд тогтоол гаргах нь зүйтэй гэж үзсэн юм. Харин уг тогтоол нь хэзээ хэрэгжиж, ажил хэрэг болох нь тодорхойгүй байна.  

Туул гол бохирдолоороо дэлхийн хамгийн их бохирдсон голуудын тавдугаарт орж байна гэдэг нь  Монгол улсын хувьд эмгэнэл юм.  Үүнд төр гэтгүй түмэн олноороо анхаарах цаг ирээд байна.