УИХ-ын гишүүд өнөөдрөөс ажилдаа орно. Сонгуулийн сур­талчилгаанд хамаг ан­хаар­лаа хандуулж, орон нут­гаар тэнүүчлээд ирсэн тэд зарим нэг нөхрийнхөө асууд­лыг хэлэлцэж, дархан эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийд­вэрлэнэ.

Тухайлбал, гишүүн Ё.От­гонбаярыг сайдаар ажил­лаж байхдаа авлига ав­сан, бусдыг авлига өгөхийг шаард­сан хэргээр УМБГ-т шалгаж буй. Эхэндээ эхнэрийг нь саатуулж шалгаж байсан бол өдгөө эрхэм түшээгийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх шаард­лагатай болсныг хуулийн бай­гуул­лагынхан тодотгох болсон билээ. Сайд асан Ё.Отгонбаяр  Багшийн хөгжлийн ордонг улсын төсвийн 6.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөөр бариулах явцдаа хууль зөрчсөн, мөн улсад 2.7 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан гэнэ. Түүнч­лэн эхнэрийнх нь нэр дээрх дансуудаар их хэмжээний гүйл­гээ хийсэн, ашигласан данс­ны тоо хэдийн 36-д хүрсэн гэх. Энэ мэтчилэн түүнийг буруутгах шалтгаан олон бий аж. Иймээс халдашгүй дархан эрхийг нь хуулж, УИХ-ын гишүүнээс түдгэлзүүлж шалгах шаардлагатай болох нь.

Сайд асантай хамт УИХ-ын гишүүн С.Баярцогт суудлаа суллах шаардлагатай болох нь. Дэд даргаасаа татгалзсанаар түүнтэй холбоотой асуудал төгсөхгүй нь бололтой. Түү­нийг АТГ-аас дахин шалгаж эхэл­жээ. Өнгөрөгч баасан гаригт тус газраас УИХ-ын гишүүн С.Баярцогтод эрүү үүс­гэж шалгах хүсэлтээ Улсын ерөнхий прокурорт гаргаж, про­курорын байгууллага уг хүсэлтийг хүлээж авсан байна. АТГ-аас С.Баярцогт гишүүний Швейцарийн банкин дахь нууц дансанд шалгалт хийж, эрхэм гишүүний хувьд уг дансыг хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ дурьдаагүй зөрчил гаргасан буруутай ч энэ нь УИХ-ын гишүү­нээс нь түдгэлзүүлэх үн­дэс болохгүй хэмээн үзсэн билээ. Харин С.Баярцогт гишүүн үүнийхээ төлөө хариуц­лага хүлээж УИХ-ын дэд дар­гын албан тушаалаасаа тат­галзаж, УИХ түүнийг нь хэлэл­цэж шийдвэрлэсэн. Гэтэл АТГ-аас С.Баярцогтыг дахин шалгаж, эрүүгийн хэрэг үүсгэхээр болсон нь олны анхаарлыг татаад байна.

Сүүлийн үед ах намын угшил­тай гишүүдийг ол­ноор нь шалгаж, аавын хаал­га татуулах болсон гэх шүүмж­лэлээс зайлсхийхийн тулд С.Баярцогтоор туг тахиж байна гэж үзэх хэсэг ч байгаа юм. Түүнчлэн хуу­лийн байгууллагууд улс төрийн нөлөөлөлд автаж, нэг хүний халаасанд багтсан гэх шүүмжлэл ч бий. Энэ мэт шалтаг, шалтгаануудаас бол­сон уу, ямартаа ч АТГ-аас С.Баярцогт гишүүний Швейцарийн банкин дахь нууц данс, уг дансаар орж гарсан мөнгөний эх үүсвэрийг шалгах хэрэгтэй хэмээн үзжээ. Тиймээс түүнийг “үндэслэлгүйгээр хөрөн­­­гөжих” гэх зүйл ангиар эрүү­гийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэллээ.

Удаан хугацаанд нэр дэв­шигчээ дэмжиж байгаа нэртэй хөдөө орон нутгаар зугаа­лаад ирсэн гишүүд ийнхүү нөхдийнхөө хувь заяаг шийдэх хүндхэн үүргийг хүлээх нь. Тэднийг сурталчилгаа хийж явах хугацаанд улс орны амьдралд хэрэгтэй олон чухал асуудал хүлээгдэж байсан. Уг нь УИХ-ын гишүүд сонгуулийн менежерүүд биш. Энэ талаар МАН-ын бүлгийн дарга Н.Энхболд “Улс оронд хэрэгтэй олон хууль хэлэлцэгдээгүй байгаа. Гэвч чуулган завсарлаж хугацаа алдах нь буруу гэсэн байр суурьтай байна. УИХ-ын үйл ажиллагаа сонгуулийн үйл ажиллагаанаас ангид байх ёстой. Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас болж завсарлуулах шаардлагагүй” гэж мэдэгдэж байсан. Харамсалтай нь, МАН-ын бүлгийн байр суурийг эрх баригчид тоогоогүй. Тоох нь байтугай зарим гишүүн чуулган завсарлаагүй байхад л нутгийн зүг жолоо залчихсан байсан. Зарим нэгнийх нь хувьд бие нь дугуй танхимдаа байвч сэтгэл нь хөдөө хээр зугаалж явсан гэхэд хилсдэхгүй. Тиймдээ ч чуулганы хуралдааныг хал­туурдаж хаяад, тархи угаах ажилдаа гарцгаасан даа, хөөрхий.

Ерөнхий сайдыг огцруулна огцруулахгүй, УИХ-ын дэд даргаар хэнийг сонгох вэ гэх мэтчилэн асуудлаар намууд завсарлага авсаар их хугацааг үр бүтээлгүй өн­гөрөөсөн. Тэгвэл эргээд ажил­даа ороод юу хэлэлцэх бол. Ерөнхийлөгчийн сонгууль бул­хайтай явагдсан, луйвар орсон гэх мэтчилэн танай манай­даа хүрч хэрүүл болж байтал наадам болно. Тэгээд л төрийн түшээд маань тэр ч аймаг, сумын ой, баяр наадам гээд алга болдог уламжлал үргэлжилнэ.

УИХ-д морь уяач гишүүд цөөнгүй бий. Тэдний хувьд сонгуулийн сурталчилгааны хугацаа дуус­гавар болмогц уяа руугаа ан­хаарлаа хандуулсан байлгүй. Тэд ихэвчлэн наадам болтол хурдан хүлгийнхээ уяа сойлгыг тааруулах гэж байхаасаа байх­гүй нь олон. Тэгээд Ерөн­хий­лөгчийн сонгууль баяр наадам хоёрын хооронд сар хүрэхгүй хугацаанд чуулган хуралдсан болоод улс орны хэрэгтэй хууль тогтоомжийг гурилдаад өнгөрнө. Гурилдсан хууль нь гурав хонохгүй асуудал үүсгэж, нэмэлт өөрчлөлт оруулах нэрийн дор дахин бантан хутгана. Иргэдийнхээ төлөө ажиллана гээд амлалт өгөөд гарч ирсэн төрийн түшээдэд улс төрийн намынх нь ажил улс оронд хэрэгтэй хууль тогтоомж батлахаас ч илүү чухал гэдэг нь харагдаж байна. Эсгий хийх газар нохой хэрэггүй гэгчээр уг нь УИХ-ын гишүүд хууль тогтоомжоо батлаад аж­лыг ч ид бужигнуулж байх ёстой баймаар. Нэр дэв­шигчид чинь гишүүдтэй, гишүүд­­гүй сурталчилгаагаа хий­­гээд, иргэдтэйгээ уулзаад сонгуулийн ажлаа өрнүүлсэн. Тэд нарт УИХ-ын гишүүдээс гадна сонгуулийн олон шоу менежерүүд бий. Угтаа бол Ерөнхийлөгчийн сонгуульд УИХ-ын гишүүдийг сонгуулийн менежер хийл­гэхгүй байх хуулийн төсөл үгүйлэгдээд байгаа юм.

Туг намируулж, шоу мене­жер хийхийн оронд улс орны хувьд чухал олон асууд­лыг хэлэлцэж суумаар. Тухайлбал, иргэний эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулиудын шинэчилсэн найруулга, нийслэлийн гэр хорооллыг дэд бүтэцжүүлэхэд шаардагдах санхүүгийн арга хэмжээний тухай хуулийн төсөл, Газрын тухай, Газрын төлбөрийн тухай, Газрын кадастрын тухай, Геодези, зураг зүйн тухай хуулиудын шинэчилсэн найруулга, Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2014-2016 онд хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийг батлах асуудал, Монгол Улсын 2014 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2015-2016 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төсөл, Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2014 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэл, “Эрдэнэс Монгол” компанийн тухай, Хүний хөгжил сангийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг хэлэхцэх баяв. Гэтэл Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тулаанд мордсон эрхэм гишүүд сонгууль, наадам хоёрын дундах хэдхэн хоногт хэдийг нь амжиж хэлэлцэх бол. Ер нь л УИХ-аар хэлэлцэх ёстой олон асуудал намар болтол хойшлогдох шинжтэй.

 

 

“NT” © Г.ХИШИГСҮРЭН