Хүн ямар шашин шүтэх, эс шүтэх нь тухайн хүний эрх. Гэхдээ Мүүн бол шашин биш, хүний оюун санааг мунхруулсан гаж урсгал юм. Өнөөдөр манай улсад энэ урсгалд нэгдсэн 5000 идэвхтэй гишүүн байдаг ба эдгээр хүмүүсийн зарим нь нөлөө бүхий албан тушаал хашиж, Монголын улс төрд орчихсон явж байгаа аж. Мүүнийхэн улс төрчдийг урхидан өөрийн болгох асуудалд анхнаасаа анхаарал тавьсан ба амжилттай ажиллаж байгаа болно. Мүүнийхэн олон улс төрчдийн сонгуульд хөдөлгөөний залуусаа ашиглан материал тараах, мөнгө босгох зэрэг ажлыг хийж байсан. Мүүнийхэнд өөрсдөө мэдэлгүй ашиглуулсан улс төрчид бас их байдаг.  Мүүнийн урсгалын мөн чанар нь оюун санааны, бие махбодын БООЛЧЛОЛЫН нэн орчин үеийн зүсээ хувиргасан хэлбэр гэж учир мэдэх хүмүүс үзэж байна. Монголчууд бидний үр хүүхдийг оюун сэтгэлгээгүй, төрсөн эцгийгээ ч эцэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөггүй, харийн гэр бүлийн хоёр хүнийг миний төрсөн эцэг эх гэж үздэг, тэднийхээ төлөө юу ч хийхээс буцдаггүй ЖИНХЭНЭ МАНКУРТ боол болгон хувиргах санаархлаа хэрэгжүүлэхээр энэ чиглэлийн төлөөлөгч, эрх мэдэл бүхий эрхмүүд улайран зүтгэж байна. Үүний нэг тод жишээ болгон нэгэн сонгон шалгаруулалтын талаар эх сурвалжид мэдээлснийг зориуд дурдахыг  хүслээ. 

 

Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас Монгол Улсын Боловсролын их сур¬гууль /МУБИС/,  Ховд их сургуулийн /ХИС/ за¬хирлын албан тушаалд өрсөлдөх нэр дэвшигчдийн сонгон шалгаруулалтыг нэг зэрэг зарлажээ. Өдөр тутмын хэвлэлд гарсан уг зарын нэр л өөр болохоос зорилго төстэй, агуулга ижил баймаар атал дотор нь том ялгаа зөрүү байгаа аж. Үүнийг дурдахын өмнө, эхлээд уг хоёр сургуулийг товчхон харьцуулъя. 

 

МУБИС 1951 онд байгуулагдсан бол, ХИС-ийг баруун бүсийн багш бэлтгэх зорилгоор 1979 онд МУИС-ийн харьяанд байгуулж байжээ. Өнгөрсөн хичээлийн жилд МУБИС-т 2495 оюутан шинээр элссэн байхад, ХИС 865 оюутан элсүүлсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, одоо суралцаж буй оюутны тоо 4-5 дахин зөрүүтэй гэсэн үг. Хоёулаа багш мэргэжилтэн бэлтгэж төгсгөдөг гэдгээрээ улс орны ирээдүйд чухал ач холбогдолтой сургуулиуд. Гэхдээ зах зээлд дөрөв дахин олон багш нийлүүлж байгаагаараа МУБИС-ийн удирдлага, зохион байгуулалт илүү хариуцлагатай, даацтай байх ёстой. Гэвч БШУЯ-наас зарласан сонгон шалгаруулалтаас харвал бодит байдал ондоо бололтой.  ХИС-ийн захиралд доктор, профессор цолтой байх, тухайн их сургуулийн эрхэлдэг сургалтын аль нэг чиглэлээр дээд боловсролтой, боловсрол, шинжлэх ухааны салбарын удирдах албан тушаалд доод тал нь таван жил ажилласан, шаардлагатай гэвэл их, дээд сургуульд ажилласан, багшлах, эрдэм судлалын ажлын туршлагатай байх, менежмент, эрх зүйн зохих мэдлэгтэй байх гэх мэт зүйлсийг ерөнхий шалгуурт тусгасан атлаа харин түүнээс хамаагүй том сургууль болох МУБИС-ийн захирлын шаардлагад дээрхийг дурдахдаа профессор цолтой гэдэг шалгуурыг хасчихсан байх юм. 

 

Өнгөрсөн онд, наадмын дараахан МУИС, ШУТИС, ЭМШУИС, ХААИС-ийн ректорууд тодорсон. ЭМШУИС-ийн захирал Г.Батбаатар анагаах ухааны доктор, профессор, ШУТИС-ийн захирал Б.Очирбат доктор, профессор, ХААИС-ийн ректор Т.Хэрүүга доктор, профессор цолтой байсан. Харин МУИС-ийн захирал А.Галтбаяр ганцаараа доктор цолтой байсан юм. Гэвч салбар сургуулийн хамт олон нь хүлээж авахгүй гэж эсэргүүцэл илэрхийлж нэг хэсэг тэмцэлдсэн нь саяхан. Энэ нь, том байгууллагын удирдлагад хүлээн зөвшөөрөгдсөн “том” хүнийг л томилох хэрэгтэйг нотолж буй үйл явц юм . 

 

Сонгон шалгаруулалтад дурдсан хоёрхон үгийг хасах нь асар том шалгуурыг авч хаяж байгааг бэлхнээ харуулж байна. Одоогийн байдлаар, МУБИС-ийн удирдлагыг Д.Мөнхжаргал ямар нэг шалгуургүй буюу шууд томилолтоор авч, үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Энэ албан тушаалдаа жинхэнээсээ суухад ганцхан профессор цол л түүнд дутаж буй аж. Тэр ч утгаараа өөртөө тааруулж, сонгон шалгаруулалтад өөрчлөлт оруулсан байхыг үгүйсгэх аргагүй. Мөн МУБИС-ийн удирдах зөвлөлд БШУЯ-наас дөрвөн ч хүн ажилладаг. Тэдэн дотроос Стратегийн бодлого, төлөвлөлтийн газрын дарга Б.Насанбаяр зонхилох үүрэгтэй аж. Тэдний боловсруулсан шалгуурт бүсийн их сургуульд доктор профессор нэхчихээд, улсын их сургуульд болохоор ганцхан докторын шалгуур тавьж байгаа нь олон нийтэд эргэлзээ, хардлага төрүүлж байгаа бололтой. 

 

Монголын цэцэрлэг, дунд сургуулийн багш нарын 80 гаруй хувийг бэлтгэдэг МУБИС-ийн удирдлага ямар байхаас төгсөгчдийн чанар, үр дүн хамаарах нь гарцаагүй.  “Шавийн эрдэм багшаас” гэсэн үг байдаг. Аливаа алдаа, дутагдлын хариуцлагыг тухайн багшаас нэхдэг ч эцсийн дүндээ сурч төгссөн их сургуулийн бодлого, хичээлийн хөтөлбөр, чанар, удирдлагын менежменттэй олон сэжмээр холбогдоно. Энэ өнцгөөс харвал, тухайн сургуулийг удирдан залж явах ёстой захирлын шалгуурыг бууруулах нь МУБИС гэдэг 12 мянган оюутантай нэгж байгууллагаар хэмжигдэж, дуусах асуудал биш юм. 

 

Эндээс харахад, БШУЯ-ны эрх мэдэлтнүүд “өөрийн хүн”-ээ сонгон шалгаруулалтад ялуулахын тулд МУБИС хэмээх том сургуулийн захирлын ажлын байранд зүй ёсоор тавигдах ёстой шалгуур үзүүлэлтийг санаан зоргоороо яаж өөрчилж байгаа нь тод харагдаж байна.  Доктор /Профессор бус/ Д.Мөнхжаргал нь БШУЯ-ны Стратеги бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Б.Насанбаярын гэр бүлийн найз төдийгүй, Мүүнийн урсгалын нэг төлөөлөгч ч байх талтай аж. Энэ утгаараа, хэрэв энэ нөхөр МУБИС-ийн захирлын сонгон шалгаруулалтад ялсан тохиолдолд Монголын боловсролын бодлогыг хэрэгжүүлэгч гол хүчин болох багш нарыг бэлтгэх үйл ажиллагаа болон цаашлаад манай орны хүүхэд залуусын гэрэлт ирээдүйд Мүүнийн гаж урсгалын бараан сүүдэр тусахгүй гэх баталгаагүй болох юм. Сонгон шалгаруулалт ирэх сарын нэгэнд болох ба үлдсэн цөөн хоногийн хугацаанд өөрийн мэргэжилтнүүдийн гаргасан шалгуур болзлыг дахин сайн тунгаан нягтлахыг БШУЯ-ны сайд Л.Гантөмөр та анхаарах биз ээ!