Монгол улсын эдийн засаг хүндрэлд орсон.  Хүндэрсэн эдийн засгаа сэргээхийн тулд малчдаас татвар авах, хүний хөгжил сангаас олгодог хүүхдийн 20 мянган төгрөг түүнчлэн одонгийн мөнгийг ялгавартай олгох талаар 2015 он төсвийн тодотголд тусгасан. 

Түүнчлэн цалин тэтгэврийг энэ онд нэмэхгүй байхаар төсвийн тодотголд танажээ. Энэ талаар Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат мэдээлэл хийсэн юм. Тэрбээр "Эдийн засаг өөрөө асар их тэлцэн, төсвийг санхүүжүүлэх чадваргүй байгаа үед дээр нь нэмж нэмэлт зардал санхүүжүүлэх боломжгүй. Тийм учраас цаашдаа эдийн засгаа сэргэтэл цалин, тэтгэвэр нэмэх бололцоогүй" гэлээ. 

Сүүлийн хэдэн өдөр ам.долларын ханш өссөөр байна. Өнөөдрийн байдлаар монголбанкны зарласан ханш 1902 төгрөгтэй тэнцлээ.  Харин арилжааны банкуудад нэг ам.долларын авах үнэ 1892-1901 төгрөг байгаа бол зарах ханш нь 1912 төгрөг. Валют арилжааны төв болох найман шаргын авах ханш 1904, зарах нь 1910 төгрөг байна. 

Эдийн засаг хүндэрсэн ч гэлээ төсвийн таналт хийх нь зөв гэлээ ард түмнээ бодох хэрэгтэй. Цалин тэтгэврийн нэмэхгүй дээр нь ам.долларын ханш нь чангараад байвал иргэд яаж амьдрах болж байна. Авч буй цалингаараа хоногийн хоолоо арай хийн залгуулж байгаа айл олон бий. Түүнчлэн таналт хийж эдийн засгаа аварна гээд ажилчдыг цомтгож байгаа нь хэр зөв санаа бол гэдэг нь тун эргэлзээтэй. Ажилгүйдэл нэмэгдэх тусам ядуурал байсаар ард түмэн доройтол орно. 

Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг эдийн засаг, эдийн засаг, эдийн засаг гэж гурвантай хэлсэн ч нэгийг аврах гэж нөгөөг нь үгүй хийх нь хэр зөв шийдэл бол. 

Түүнчлэн улсын өмнөх өрийг яаж төлөх нь тодорхой бус байж нэмж зээл авах талаар яригдаад эхэллээ. 1 тэрбум ам.долларын зээл авбал өрийн босго 70 хувьд хүрэх магадлалтай. Үүнийг Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбатаас тодруулахад Өмнөх авсан зээлүүд маань богино хугацаатай арилжааны зээл, сүүлд гадаадын санхүүжүүлэгч байгууллага, улс орнуудаас тавьсан хүсэлт нь урт хугацаатай хөнгөлөлттэй зээл байгаа. Хоёр хүртэл хувийн хүүтэй, 20 гаруй жилийн хугацаатай зээл. Эдийн засгаа тэлье гэж бодож байгаа бол иймэрхүү урт хугацаатай хөнгөлөлттэй зээлээр эдийн засгаа тэлэх бодлогыг барих ёстой. Түүнээс биш богино хугацаатай өндөр хүүтэй зээлээр санхүүжүүлсэн төсөл эргээд үр өгөөжөө өгнө гэдэг асуудал маш хол.

Ийм байдлаар цаашдаа Монголын өрийн таазыг нэмэгдүүлэх боломжгүй. Магадгүй энэ тохиолдолд зээлийн үйлчилгээний төлбөртөө төсвийн 50-60 хувь явчих бололцоо бүрдэж байна. Өнөөдөр гэхэд л улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 400 гаруй тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийнэ гэсэн тооцоолол явж байгаа боловч нөгөө талдаа зээлийн үйлчилгээний төлбөр нь 700 гаруй тэрбум болчихсон явж байна. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаа дахин нугалчихсан байдал бий шахам.

Тэгэхээр өрийн бүтцийн асуудлаа өөрчлөх ёстой. Богино хугацаатай арилжааны зээлийг урт хугацаатай хөнгөлөлттэй зээлээр солих. Ингэхийн тулд өрийн таазыг нэмэгдүүлэх байдал бий болохыг үгүйсгэх аргагүй. Үүнийг хоёр намын бүлгүүд ярилцаж байж шийднэ хэмээн онцлов. 

Энэ онд цалин тэтгэврээ нэмэгдүүлэх бол ам.долларын ханшаа бууруулах бодлого баримталья.

Х.Даваа