Монголбанкны ерөнхийлөгч болон Сангийн сайдын ар араасаа хийсэн мэдэгдлүүд өнгөрөгч өдрүүдэд ихээхэн шуугиан дэгдээсээр байна. Өөрөөр хэлбэл өнгөрсөн дөрвөн жил АН хэрхэн ажиллав, улс орны маань эдийн засаг ямар өнгө төрхтэй байна вэ гэдэг бүрэн зураглал тус мэдэгдлээс харагдав.

Хэдий нийгэм эдийн засаг дорой буурай байгаа энэ үед эдийн засгийн тоо баримтыг ил гаргах нь зохимжгүй ч гэлээ "муу нуухаар сайн илчил" гэдэгчлэн ард түмэн бодит үнэнийг мэдэх эрхтэй. Нөгөө талаас МАН ямархуу эдийн засаг хүлээн авч буйг олон нийтэд ийн зарласнаар хожмын эрсдлээс арьсаа хамгаалж буй хэрэг ч байж болох талтай.

Эдийн засгийг ийм болтол нь нуусныг илчилсэн тус мэдэгдэл нь гадаад болоод дотоодод сөрөг мессэж болж, олон улсын зах зээл дэх Засгийн газрын бондын ханшийг унагаалаа гэж олон хүн үзэж байгаа ч эцсийн эцэст ард түмний сонорт хүргэсэн нь зөв сонголт юм.

Нөгөө талаас Статистикийн мэдээлэл ил тод, үнэн байж улс орны эдийн засгийн байдал үнэн гарна. Саяхан чуулганы хуралдааны үеэр УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр хэлэхдээ “Ард түмнийг бодит мэдээллээр хангах ёстой хэрхэвч төөрөгдүүлж болохгүй. Нийгэм эдийн засгийн туйлын амаргүй хүнд үеийг даван туулах томоохон сорилтыг бид хамтдаа гэтлэнэ. Үүнд хамгийн гол нь бодит үнэн, чиг хэрэгтэй. Сүүлийн хэдэн жил улс төржсөн бодит мэдээллийг төөрөгдүүлэн нуун дарагдуулж байсан олон зүйлийг бид амссан. Үүнтэй холбоотойгоор төсөв мөнгөний бодлого алдаатай явж ирсэн. Үүний үр дүнд Монгол улсын нийгэм эдийн засаг хямралд өртсөн нь тодорхой хэмжээгээр холбоотой. Мэдээлэл бодит байж гэмээнэ оношлогоо зөв хийгдэнэ, бодлого үйл ажиллагаа цааш зөв явагдана” хэмээн хэлж байсан удаатай.
Тэгэхээр МАН энэ зарчмыг л эрхэм болгож эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдлыг ил тавилаа. Харин одоо оношлогоо нь зөв хийгдэж эдийн засгаа богино хугацаанд сэргээх нь хамгийн чухал. Мөн тэрээр өнөөдөр хийсэн Төрийн ордны Иргэний танхимд эдийн засгийн нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл хийхдээ "Аливаа мэдээллийг үнэн бодитоор хүргэнэ гэдэг нь цаашдын ажлаа төлөвлөхөд хэрэгтэй. Эдийн засгийн оношоо зөв тавьж, зөв тодорхойлж байж цаашдын ажлаа төлөвлөнө. Би ажлаа авчихаад хэлж байсан. Эхлээд эдийн засгийн нөхцөл байдлаа судлаад дараа нь хийх ажлаа төлөвлөнө гэж хэлж байсан. Тийм учраас бодит нөхцөл байдлаа тодорхойллоо.

Засгийн газар хоёр үе шаттай ажиллахаар төлөвлөж байна. Эхлээд 12-18 сарын хугацаанд макро эдийн засгаа тогтворжуулах ажил хийнэ. Дараа нь үйлдвэржилтийн ажлаа хийхээр төлөвлөж байна. Төсвийн бодлогыг сайжруулах ажлын хүрээнд эхний ээлжинд бүх төсвийг нэг болгох ажлыг хийж байна. Төсөвт тодотгол хийхээр ээлжит бус чуулган хуралдуулаач ээ гэсэн хүсэлтийг УИХ-ын даргад тавиад байгаа. Эдийн засгийн хүндрэлээс гаргах хөтөлбөр боловсруулна. Хөтөлбөрөө, төсвийн тодотголтой хамт УИХ-д өргөн барьж батлуулахаар төлөвлөж байна" гэсэн юм.

Харин Дэлхийн бизнесийн ертөнцийн голлох мэдээллийн суваг Bloomberg Манай Сангийн сайдын гоомой мэдэгдэл гадаадад сөрөг уур амьсгал тараасаар байна. Улс орны мөнгө санхүүг хариуцсан сайдын мэдэгдэл нь гарах үр дүнгээ тооцсон хариуцлагатай байх учиртай. Гэсэн ч улстөр болон эдийн засгийн үр дагаврыг нь огтхон ч харгалзаж үзэлгүйгээр хийсэн Б.Чойжилсүрэнгийн мэдэгдэл нь давхар хор уршиг дагуулжээ. Мөн дэлхийн бизнесийн ертөнцийн голлох мэдээллийн суваг bloomberg Монголын Сангийн сайдын мэдэгдлээс хоёр зүйлийг онцлон дамжуулжээ. Нэгд энэ улс санхүүгийн сүйрлийн ирмэгт ирсэн мөн эрх баригчидад нь хямралыг туулах ямар ч төлөвлөгөө байхгүй байна хэмээн онцолжээ. Ийнхүү муу дээрээ муухай муухай дээрээ улцан гэгч болж байна гэсэн бол Монгол банкны ерөнхийлөгч болон Сангийн сайдын ар араасаа хийсэн мэдэгдлүүд нэг талд улс төрийнхнийг талцуулж, нөгөө талд ард иргэдийн “нурууг нь авах" мэт хүнд туслаа.

Тодруулбал, Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Баяртсайхан чуулганы хуралдааны үеэр "төв банкны долларын нөөц хасахтай гарсан" тухай мэдээлсэн. Тэгвэл үүний араас өнгөрөгч Мягмар гарагт Сангийн сайд эдийн засгийн өнөөгийн байдлын талаар мэдээлэл хийх үеэрээ "төсвийн алдагдал 2 их наяд төгрөгт хүрчээ. Хагас жилийн гүйцэтгэлээр 1.1 их наяд төгрөгт хүрсэн төсвийн алдагдал нэгхэн сарын дотор 900 тэрбум төгрөг болж өссөн" хэмээн мэдэгдсэн. Товчхондоо, өмнөх Засгийн газрын балаг нь эдийн засгийг дампууруулсан гэх санааг төрүүлж байгаа юм.

Дээрх мэдэгдлүүдийг сөрөг хүчнийхэн ихээхэн буруушааж Ардчилсан намын экс дарга З.Энхболд, хотын экс дарга Э.Бат-Үүл нар мэдээлэл хийх үеэрээ Сангийн сайд, Монголбанкны ерөнхийлөгч нар залруулж болохгүй алдаа хийснийг онцлон хэлээд “Одоогийн санхүүгийн хүндрэл улс орныг өрөнд оруулчихлаа гэдэг бол шинэ зүйл биш. Сонгуулийн өмнө биднийг гүжирдэж ярьж байсныг баримтаар нотолж дэлгэн харуулж байсан. Энгийн жишээ гэвэл улсын төсвийн алдагдал оны эцэст 5 их наяд төгрөгт хүрнэ гэж ярьсан. Манай улсын төсвийн нийт орлого 7 их наяд шүү дээ. Тэгэхээр улсын төсвийн орлого 70 хувиар тасарна гэж тооцоолж байгаа бол энэ улсад татвар төлдөг байгууллага нэг ч үлдэхгүй болно гэсэн үг. Монголбанкны Ерөнхийлөгч ажлаа өгөхөд дансанд нь 1,3 тэрбум ам.доллар үлдсэн байдаг. Өдөр бүр сая сая доллараар интервенц хийгээд байгаа нь тэр 1,3 тэрбум ам.доллараас хийгдэж байгаа юм. Гэтэл Н.Баяртсайхан томилогдохдоо УИХ-ын чууган дээр -400 сая ам.долларын нөөцтэй байна гэж хэлснээс болоод валютын ханш 150 төгрөгөөр өслөө. Үүнээс болж нийт Монголчууд хохирч байна” хэмээв.

Харин дөнгөж сая Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн нар мэдээлэл хийлээ. Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл буурсан, долларын ханш өсч, сөрөг үр дагавар бий боллоо хэмээн Ардчилсан намынхан тайлбарлаж буй. Харин Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн нар эдийн засаг, төсөв санхүүгийн байдлыг үнэн зөвөөр мэдээлсэн. Одоогоор төсөвт тодотгол хийх шаардлагатай байна. Ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэх төсвийн тодотголтой хамт эдийн засгийн хүндрэлээс гарах хөтөлбөр боловсруулж оруулж ирнэ гэдгээ хэллээ. Мөн Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өнгөрсөн дөрвөн жилд хамтарсан Засгийн газар ажилсан бол ийм нөхцөл байдал үүсэхгүй байсан гэдгийг онцолсон юм. Эдийн засгийг хэрхэн сэргээх талаар сэтгүүлчдийн асуусан асуултад “Олон улсын хөрөнгө оруулагчдыг татах, жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих, ипотекийн зээлийг үргэлжлүүлэх, төрийн албан хаагчдын цалинг буруулж, төрийн албаны зардлыг багасгана” гэж хоёр сайд мэдэгдлээ.

М.Буянжаргал