Түрүүч нь "Өдрийн сонин"-ы №218(5483) дугаарт

Б.Гантулга шунахайн сэдэлтэйгээр Их Британийн иргэн 53 настай Стивен Эдвард Нейшийн амь насыг хөнөөсөн гэж цагдаа нарт мэдүүлжээ. Б.Гантулга 158 сантиметр өндөр нуруутай, туранхай биетэй гэнэ. Хүний амь нас хөнөөх хүч чадалтай нэгэн биш гэж Тэрх багийн ард иргэд ярьж байна лээ. Бүр хоёр метр өндөр нуруутай, гадаадын тамирчинг хөнөөсөнд бүгд гайхаж, эргэлзэж байсан. Гэхдээ амьдралын тарчиг байдлаас болж хүний аминд хүрсэн байхыг үгүйсгэх аргагүй гэдгийг ч хэлж байв. Учир нь тэр сүүлийн жилүүдэд Тэрх баг, Хангай сумын дэлгүүр, айлын эд хөрөнгө, мал зэргийг удаа дараа хулгайлж байжээ.

ТАЛИЙГААЧИЙН ЦУСТАЙ ФУТВОЛК, ХАНТААЗ, БИЧИГ БАРИМТ, БЭЛЭН МӨНГӨНИЙ КАРТЫГ ХАМАР ӨТӨГИЙН ӨВӨЛЖӨӨНИЙ ХАДАНД НУУСАН БАЙЖЭЭ

Цагдаа нар өнгөрсөн долоо хоногт Б.Гантулгыг хэргийн газарт авчирсан байна. Хоёр гарт нь гав зүүж, хоёр цагдаагаар харгалзуулан Хайрханы эхийн хөндийд авчирчээ. Цагдаа нарт Б.Гантулга талийгаач Стивен Эдвард Нейшийн хөнөөсөн газрыг зааж өгчээ. Мөн Хамар өтөгийн өвөлжөөний хаданд очсон байна. Түүний зааж өгсөн газраас мөнгө болон бичиг баримтаа хийдэг байсан олон халаастай хантааз олджээ. Мөн цустай футволк, цамц байгаа газрыг ч зааж өгсөн байна. Бэлэн мөнгөний карт, бичиг баримт, газрын зураг зэргийг тэндээс холгүйхэн газар нуусан байснаа ч зааж өгсөн гэнэ. Б.Гантулга Хамар өтөгийн өвөлжөөний ойр хавийн хад асганд энэ бүгдийг нуусан байсан гэдгийг эх сурвалж хэлсэн юм. Мөн зөвхөн халаасанд нь байсан 200 орчим мянган төгрөг, 150 ам.долларыг авсан бөгөөд цүнхэнд нь байсан хоёр мянга орчим ам. долларыг аваагүй байжээ. Одоогоор мөрдөн байцаалт хийгдэж байгаа гэнэ. Б.Гантулга гэгч Стивен Эдвард Нейшийн амь насыг хөнөөсний дараа цустай хувцсыг нь тайлж, өөр хувцас өмсгөсөн байсан гэнэ. Тайлж авсан футволкоор нь цус болсон хэсгийг арчиж, цэвэрлэж, хэргийн газрын ул мөрийг баллах ажлыг хийсэн бололтой. Талийгаачийн цогцос дээшээ хараад хэвтчихсэн. Хөл гарыг нь засаж янзалж, шарх сорвийг нь цэвэрлээд орхисон байж магадгүй байгаа гэсэн. Үүргэвчийг нь хүртэл хажууд нь босгож тавьсан байжээ. Стивен Эдвард Нейшийн цогцос байсан газраас хэн нэгний гутлын мөр огт олдоогүй байна. Бүр талийгаач эрийн гутлын мөр ч байхгүй байжээ. Цагдаа нар цус маш ихээр алдсан байсан. Хэрэв айл руу цус алдсан чигтээ тусламж дуудахаар явсан бол мөр нь гарах ёстой. Тийм зүйл огт байхгүй байгаа. Тэгэхээр цогцсыг хэргийн газраас зөөвөрлөж ойролцоо авчраад хөл нүцгэн үүрч авчран тавьсан байж магадгүй. Ил цагаан зам дээр, ойр хавьд нь айлтай газарт шууд амийг нь хөнөөнө гэж байхгүй хэмээн цагдаа нар үзэж байгааг албаны эх сурвалж онцолж байв. Энэ бүгдийг үйлдэхдээ хэн нэгнээс туслалцаа авсан байж магадгүй гэнэ.

Хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагдаж байгаа Б.Гантулгын Хангай суман дахь гэр. Эхнэр хүүхдээ явсанаас хойш Б.Гантулга гэртээ ирэхээ больсон гэнэ

Хэргийн газраас холгүйхэн хоёр километрийн зайд намаржиж байсан Гэлэгжунайн хүү Г.Баярсайханыг шалгаж байгаа үндэслэл нь ийм учиртай юм байна. Г.Баярсайхан талийгаачийг амьд явахад нь харсан хамгийн сүүлчийн гэрч, цагдаа нар гэрийг нь шалгаж байхдаа “Танайд буу байгаа юу” гэж асуужээ. Тэгтэл “Манайд буу байхгүй, ан хийдэггүй гэж хариулсан байна. Харин цагдаа нар гэрийнхээ ойролцоох өвсөнд хоёр ч буу нуусан байсныг илрүүлжээ. Харин малчин Н.Доржпалам талийгаачийн цогцсыг харах үедээ буутай явж байсан юм байна. Иймд дээрх хоёр иргэний хэн нэг нь Б.Гантулгатай нийлж гэмт хэргийг үйлдсэн байж магадгүй хэмээн хэргийг шалгаж байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, талийгаачийг нэг нь буугаар сүрдүүлж байхад нь нөгөөх нь морь аргамждаг гадсаар дүрсэн байх боломжтой гэнэ. Хангайн нуруунд гарсан хүн амины ноцтой хэргийг цагдаа нар үргэлжлүүлэн шалгаж байна.

“ЦАГДАА НАР ХҮҮГ МИНЬ БУРХАНД НЬ МӨРГҮҮЛЧИХЭЭД Л АВААД ГАРСАН”

Бид талийгаачийг гэрийнхээ гадаа хонуулсан Б.Адъяасүрэн болон гэмт хэрэгт сэжиглэн шалгаж байгаа Б.Гантулгын гэрт очлоо. Хот айлынхан бүгд л айдастай, сэтгэлийн дарамттай байна лээ. “Энэ хэргээс болоод нутгийнхаа хүмүүсийн царайг ч харж чадахгүй хэцүү байна. Цагдаа нар ирж шалгалт хийж, байцаалт авч байгаа” хэмээн ярьж байв. Харин Тэрх багийн малчин Б.Адъяасүрэн хэргийн талаар “Манай энд айхтар хэрэг гараад хэцүү байна. Талийгаач манай хотонд ирж хоносон. Их найрсаг, сайхан зантай хүн байсан. Манай гэрт хоол цай идэж уучихаад майхандаа унтсан. Бидэнд баярлаж талархаж байгаагаа илэрхийлж зураг хүртэл авахуулсан. Хэргийн талаар тодорхой мэдэх зүйл алга ” гэв. Харин гэмт хэрэгт шалгагдаж байгаа Б.Гантулгын ээж хэцүүхэн байдалтай угтсан юм. Гэмт хэрэг гарсан гэдгийг сонссон цагаас хойш сэтгэл санаа нь хямарч, ухаан алдах болжээ. Б.Гантулгын аав Батсүх, ээж, Р.Чимэгээ нар “Хүүгээ ийм хэрэг үйлдсэн гэдэгт итгэхгүй байгаа. Манай хүү тархи толгойны өвчтэй. Бага байхаасаа л ухаан алдаж унадаг өвчтэй байсан. Сургуульд оруулсан боловч биеийнх нь байдал хүндэрч, ухаан алдаж унаад байсан болохоор гаргачихсан юм. Багаасаа мал дээр гарсан. Эхнэр, хоёр хүүхэдтэй. Эхнэр нь өнгөрсөн хавар ажил хийнэ гээд хот явсан. Хэргийн талаар мэдэх юм алга. Уг нь манай хүүхэд их тусч, сайхан сэтгэлтэй. Сүүлийн үед л хулгай хийгээд эхэлсэн. Тархи толгойн өвчин сэдэрсэн байх гэж бид яриад байгаа. Цагдаа нар аймгийн хорих ангид саатуулан шалгаж байгаад энд авчирсан. Гэрээр нь оруулаад гаргасан. Цагдаа нар “Ойрын хэдэн жилдээ гэртээ ирж чадахгүй байх. Бурхандаа мөргөөд, ээж аавдаа үнсүүлчихээд яв” гэж хэлж байсан.

Тэрх багийн төв

Цагдаа нар гэрт оруулж ирээд бурханд нь мөргүүлчихээд л аваад гарсан. Надад үнсүүлэхдээ “Хүүгээ уучлаарай, ээж ээ. Биеэ сайн бодож байгаарай” гэж хэлээд л уйлаад байсан” гэв. Б.Гантулгын ээжийн талынханд өнгөрсөн зунаас эхлэн уй гашуу тохиолдсон байна. Р.Чимэгээгийн ээж өнгөрсөн гурван сард өөд болсон байна. Мөн долоон сард эгч нь цус харваж нас баржээ. Харин гэмт хэрэг гарах үед нагац ах нь хотод мөн л өвчний улмаас өөд болсон байна. Ээжийгээ буяны ажилд явсан хойгуур нь гэмт хэрэг үйлдсэн бололтой.

ГЭМТХЭРЭГТСЭЖИГЛЭГДЭН ШАЛГАГДАЖ БАЙГАА Б.ГАНТУЛГА ГЭГЧ ХЭН БЭ

Б.Гантулга 1981 онд Хангай суманд төрсөн байна. Тэрх багийн иргэдийн хэлж буйгаар хүүхэд байхдаа хүнд байнга тусалж явдаг тусч хүү байсан. Найз, нөхөд олонтой байсан. Зан харилцааны хувьд энгийн, даруухан нэгэн гэнэ. Найман жилийн өмнө эхнэртэй болж, айл гэр болсон юм байна. Хоёр хүүхэдтэй гэнэ. Хөдөө амьдарч байгаад өнгөрсөн жил сумын төв оржээ. Хадмынхаа хашаанд гэрээ барьж амьдарсан гэнэ. Хоёрдугаар ангийн боловсролтой аж. Гэхдээ гарын үсгээ ч зурж чаддаггүй, эхнэр нь өмнөөс нь гарын үсэг зурдаг байсан гэж нутгийнхан нь ярьж байв. Хоёр жилийн өмнөөс Б.Гантулгын зан ааш нь хувирч, эвдэрч эхэлсэн байна. Хулгайн гэмт хэрэг удаа дараа үйлдэх болжээ. Хангай сумын Мөнхбат гэх хүний дэлгүүрээс гүйлгээний мөнгө хулгайлсан байна. Мөн Бат-Оргихын дэлгүүрээс ч бараа хулгайлсныг хүмүүс ярьж байв. Түүнийг хулгайн гэмт хэрэг үйлдэх болсноос хойш нутгийнхан нь зайгаа барих болжээ. Түүнтэй нийлдэг найз нөхөд нь ч холдсон гэнэ.

Б.ОЛЗВОЙ: АЯЛЛЫН КОМПАНИУД ГАДААДЫН ИРГЭД ТАНАЙ СУМАНД АЯЛАХ ГЭЖ БАЙГАА ГЭДГИЙГ ХЭЛЖ БАЙМААР БАЙНА

Тэрх багийн Засаг дарга Б.Олзвой “Гадаадын иргэн амь насаа алдсан гэдгийг нутгийн малчин анх хэлсэн. Сумын цагдаатай хамт цогцсыг нь манаж хоносон. Манай Хангай сумынхан найрсаг, хүнд тусархуу, сайхан сэтгэлтэй хүмүүс байдаг. Өмнө нь гадаадын иргэдийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг гарах нь битгий хэл нутгийнхан хоорондоо муудалцаж, зодолдсон асуудал ч гарч байгаагүй. Гэвч харамсалтай зүйл болчихлоо. Талийгаачийн ар гэрийнхэнд хэцүү байгаа байх. Танай сониноор дамжуулан эмгэнэл илэрхийлж байна. Цаашид гадаадын иргэд аль нэг сум, орон нутгаар аялах гэж байгаа бол зуучлагч аяллын компанийнхан сумын Засаг даргын Тамгын газарт мэдэгдэж баймаар байна. Бидэнд аялал жуулчлалын компаниуд мэдэгдчих юм бол аюулгүй байдлыг нь хангах талаар илүү их анхаарна шүү дээ. Хэн, хэзээ, хэдийд ирэх нь тодорхой бус байхаар энэ талаар тодорхой ажил хийж болохгүй байгаа юм. Бидэнд аялагчид ирэх гэж байгаа талаар мэдэгдчих юм бол ядахдаа л зам харгуй, бартаа саад заагаад өгнө. Нутгийн иргэдэд ч гэсэн аялагчид Монгол Улсад хөрөнгө оруулалт хийж байгааг хэлж ярьж ойлгуулна шүү дээ” гэв.

Талийгаач Стивен Эдвэрд Нейшийг энэ ууланд амь насыг нь хөнөөсөн гэж цагдаа нар үзэж байна

Хангайн нуруунд гарсан хүн амины хэргийн зангилаа ийнхүү тайлагдаж байна. Дараа нь үүсэх муу үр дагаврыг огт бодолгүйгээр хэдхэн төгрөгөөс болж амь насыг нь хөнөөсөн бололтой. Хэн нэгний болчимгүй үйлдлээс болж нэгэн эрдэнэт хүний амь сүйдэж, Монголын үзэсгэлэнт байгалийн сайхныг үзэх гэж зорин ирдэг аялагчид болон бусад оронд манай улсын нэр хүнд уналаа хэмээн нутгийн иргэд ярьж байв.

Гэрэл зургуудыг Ц.МЯГМАРСҮРЭН