Монголын соёл урлагийн салбарын нэгэн хэсэг болсон "Ард" кино театр нь 1990-ээд оноос хойш улс орон даяар өрнөсөн өмч хувьчлалын үйл явцын хүрээнд хувьчлагдсан обьектуудын нэг. Түүхэн дурсгалын шинжтэй, олон арван Монголчуудын соёлын боловсролд хувь нэмрээ оруулсан энэхүү театрын хувь заяа өнөөдөр олон нийтийн анхаарлын төвд байна.

Менежментийн хувьчлал ба Д.Сосорбарам

 

Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Д.Сосорбарам тухайн үед соёл урлагийн байгууллагуудыг "менежментийн хувьчлал"-аар авах боломжтой нөхцөлөөр "Ард" кино театрыг эзэмшигч болсон. Энэ нь тухайн байгууллагын удирдлага, ажилчид өөрсдийн байгууллагыг хувьчилж авах төрийн бодлого байсан юм. Хууль, журмын дагуу хувьчилсан уу гэвэл тийм. Харин шударга ёсны үүднээс зөв байсан уу гэдэг асуулт өнөөдөр дахин сөхөгдөж байна.

 

Зориулалтын дагуу ашиглагдсан уу?

 

Хувьчлалын гол зарчим бол өмчийг шинэ эзэн нь зориулалтын дагуу ашиглаж, хөгжүүлэх ёстой байв. Гэвч "Ард" кино театр кино урлагийн төв биш, харин зах зээлийн дарамтад өртөн удаан хугацаанд ашиглагдаагүй. Сүүлийн жилүүдэд бүр ч илүүтэйгээр кино урлагийн орон зайнаасаа тасарч, тансаг оффис, бизнесийн барилга байгууламж болгох төлөвлөгөө хэрэгжиж эхэлжээ.

 

"Миний өмч, миний дур" гэх тайлбар

 

Д.Сосорбарам өөрөө энэ тухайд: “Энэ дээр юу ч хийсэн миний дур. Энэ бол миний хувийн өмч”хэмээн мэдэгдэж байв.

Гэвч ард түмний дурсамж, нийтийн соёлын өв, нийслэлийн архитектурын түүхийг хөндсөн ийм байрлалтай барилга хувь хүний “хувийн өмчийн хүрээнд дур мэдэн ашиглагдах” учиртай юу гэсэн асуулт зайлшгүй гарч ирж байна.

 

Шударга хувьчлал уу, түүхэн алдаа юу?

 

"Ард" кино театр бол зүгээр нэг үл хөдлөх хөрөнгө биш, харин олон арван жилийн турш нийслэлчүүдийн урлаг, соёлын амьдралын нэгэн төв байв. Ийм барилга хувьчлалын нэрийн дор хувийн өмч болж, улмаар зориулалтын бусаар ашиглагдаж байгаа нь шударга хувьчлал, нийтийн өмчийн үнэ цэнэ, соёлын өвийг хамгаалах төрийн үүрэг гэсэн гурван том асуудлыг сөхөж байна.

 

Дүгнэлт

 

Хуулийн хүрээнд хувьчилсан ч, нийгмийн шударга ёсны шалгуурт нийцэж байна уу гэдэг өнөөдөр эргэлзээтэй. Соёлын өвийг бизнесийн барилга болгож хувиргах нь зөвхөн нэг хүний өмчийн эрхийн асуудал биш, харин нийтийн соёлын орон зайг хэрхэн хадгалах тухай томоохон маргааны эхлэл боллоо.

"Ард" кино театрын хувь заяа бидэнд нэг зүйлийг харуулж байна: Өмч хувьчлал зөвхөн эдийн засгийн тооцоолол биш, нийгмийн соёлын үнэ цэнийг хамгаалах асуудал мөн юм.

 

С.Сарнай

sonin.mn