Дэлхийгээс 1300 дахин том, массаараа 318 дахин их нарны аймгийн хамгийн том гариг Бархасбадийн үүлэн давхаргыг хүний бүтээсэн хөлөг нэвтлээд байна. Өнгөрсөн өдрүүдийн шуугиан тарьсан мэдээлэл энэ байлаа. Хүн төрөлхтөн байгалийн өмнө хэтэрхий дорой, хүчин мөхөс. Озоны давхарга өчүүхэн цоороход л хуйгаараа үрэгдэх төрөлтөн. Гэхдээ тэртээгийн Бархасбадийг өнгөтэй будагтай, юутай хүйтэй нь нэвт шувт харж чадаж байна гэхээр хүний оюун тархийг бурхнаас давсан ч юм уу бурхантай эн зэрэгцэхээр хүчирхэг гэж үнэлэхээс аргагүй. АНУ-ын Сансар судлалын агентлаг таван жилийн өмнө Бархасбадь руу “Жуно” хөлгийг илгээсэн юм. Тэрбум 130 сая ам.долларын өртгөөр бүтсэн энэ хөлөг таван жил аялсны эцэст Бархасбадийн үүлийг нэвтэлсэн нь энэ. Монгол төгрөгт шилжүүлбэл хоёр их наяд 260 тэрбум төгрөгөөр бүтсэн энэ хөлгийн нэр нь цаанаа учиртай. 17 дугаар зууны Италийн одон оронч Галилей, Ромын бурхан Юпитер, мөргөлчийн эхнэр Жуно хөлөг дотор яваа. Мэдээж амьд хүн биш л дээ. Сансрын нислэгийн маш хүнд нөхцөлийг даах чадвартай хөнгөн цагаан материалаар бүтээсэн лего “хүмүүс”. Хөлөг дотор яваа нөхдийн заримынх нь нэрийг хагаслаж товчлоод “Жуно” гэчихсэн хэрэг. Түүх, домогт үлдсэн энэ гурван хүний нэр Бархасбадьтай холбогддог. Галилей бархасбадийн дөрвөн том дагуулыг нээсэн бол, Ромын бурхдын хаан Юпитерийн нэрээр энэ гаригийг нэрлэсэн байдаг юм. Мөргөлчийн эхнэр Жуног бархасбадийн нууцыг мэддэг ганц хүн хэмээсэн эртний домог бий. Ийм утга учрыг шингээсэн нэртэй сансрын хөлөг Бархасбадийг өнгөт камераар тольдож, хүн төрөлхтөнд төсөөлшгүй алсад орших аварга гаригийн нууцыг нээж эхлэх нь.

Гаригууд хийн, хатуу гэсэн хоёр янзын төлөвтэй. Дэлхий шиг хад чулуутайг нь хатуу гариг гэдэг. Нарны аймгаас Ангараг бас хатуу гаригт ордог. Ангараг дээр амьдрал байгаа эсэх түмэн таамаг бий. Ер нь бол астрономичдын сонирхдог нэг гол сэдэв. Бархасбадийн хувьд дэлхий шиг хатуу биш хийн гариг. Энэ аварга гаригийг Ромын бурхдын хаан Юпитерийн нэрээр зүгээр ч нэг нэрийдээгүй. Масс нь маш их. Нарны аймгийн долоон гаригийн массыг нийлүүлсэн нь Бархасбадийн энд дөхөж очихгүй гэхээр хэр аварга гариг гэдэг нь төсөөлөгдөх байх. Бархасбадийн татах хүч гэхэд л дэлхийгээс олон дахин их. Шөнөдөө 1250 хэмийн халуу шатдаг гариг. Өглөө нь 1700 хэмийн халуун төөнөнө. Цацраг туяа ихтэй. Бархасбадиас 150 мянган км-ийн алсад байсан ч цацраг туяаны хэмжээ нь хэтэрхий өндөр. Ийм хол зайд байхад л амь насанд аюултай хэмжээнээс 500 дахин их цацраг туяа бархасбадиас ялгарч байдаг. Атмосферт нь гели бий. Гэхдээ энэ гаригийн ихэнх хувийг устөрөгч эзэлдэг. Бархасбадь дээр хар салхи болдог. Эргэлтийнх нь хурд бусдаасаа хамгийн өндөр. Есөн цаг 50 минутад л тэнхлэгээ бүтэн эргэчихдэг. Бархасбадь нарнаас хол болохоор дулааныхаа 60 хувийг өөрийнхөө цөмөөс авдаг.

Бархасбадийн агаар мандал болон хэмжээ нь асар их даралт үүсгэдэг. Хэрэв энэ гариг руу сансрын хөлөг илгээвэл секундын дотор эвдэрнэ гэсэн тооцоо бий. Ийм учраас ердөө саяхныг хүртэл Бархасбадийн дотоод бүтцийг судлах ямар ч боломжгүй гэж одон орончид ярьж байсан юм. Харин одоо хүний оюуны хүч, “Жуно”-гийн ачаар Бархасбадийг өнгөтөөр нь тольдож эхэллээ. Бархасбадь гурван нимгэн цагаригтай. Монголчуудын үдшийн гялаан, үүрийн цолмон гэж нэрлэдэг Сугар гаригаас ч тод гэрэлтэй. Дашрамд сонирхуулахад, сугар гариг нүүрсхүчлийн хий, хүхрийн хүчлээс тогтсон агаар мандалтай. Дэлхий дээр хүхрийн хүчил шингэн төлөвт байдаг бол сугар гариг маш халуун учраас тэнд хүхрийн хүчил хий хэлбэрээр оршдог. дэлхий шиг чулуу, хөрстэй хатуу гариг. Одоо Бархасбадь руугаа эргэж оръё. Сугараас ч тод гэрэлтдэг Бархасбадийг хятад, европчууд хүндэтгэдэг. Эртний хятадууд гэхэд л Бархасбадь гаригт насны ойгоо тэмдэглэдэг байж. Тэд энэ гаригийг насны од хэмээн нэрлэдэг байсныг түүхээс харж болно. Европчууд ч ялгаагүй, хүндэтгэж тэнгэрийн сахиус “Зубите”-гээр нэрлэдэг.

Мөн тэнд дэлхийн диаметрээс ч том шуурга болдог. Бархасбадид XVII зууны үеийн шуургаас үүссэн том улаан толбо бий. Бархасбадийн гадарга дээр тод улаан, өндөг хэлбэрийн толбо байдаг юм. Гурван зуугаад жилийн настай энэ толбыг “том улаан” гэж тодотгон нэрийддэг. “Жуулчин” сансар судлалын станц Бархасбадь гариг гэрэлт цацрагаар хүрээлэгдсэн байдгийг өнгөрсөн зууны далаад онд олж мэджээ. Тус гаригийн гэрэлт цацраг нь том, жижиг хар өнгийн чулуун хэсгүүдээс тогтсон байдаг.

Бархасбадь нарны аймгийн гаригуудаасаа хамгийн олон дагуултай нь. Одоогоор 63 дагуулыг нээгээд байгаа. Дагуулуудынх нь 16 нь онцгой том. Галилей гэхэд л Ио, Европа, Ганимед, Каллисто гэсэн хамгийн том дөрвөн том дагуулыг нь нээсэн байдаг. Ио дагуулын хувьд бусдаасаа чулуу, ус, мөсний хэмжээгээрээ харьцангуй бага. Ажиллагаатай галт уултай. Энэ дагуулаас хүчтэй дэлбэрч, гадагшаа оргилон гарсан халуун хайлмаг чулуулаг хэдэн зуун мянган метрийн өндөрт цацагддаг. Галилейн нээсэн хоёр дахь дагуулын мөсөн давхарга доорхи далайд амьдрал байж магадгүй гэсэн таамаг бий. Тэгэхээр Бархасбадийн том дагуул Европад амьдрал өрнөж байж мэдэх нь. Европагийн гадарга дээр байх ус нь дэлхийн бүх тэнгис далайг нийлүүлснээс их ч тэнд маш хүйтэн учраас ус нь мөс хэлбэрт оршдог. Ганимед нарны аймгийн 150 дагуулын хамгийн том нь.

Бархасбадь гадаад давхрагадаа хийн буюу үүлэн бүслүүртэй. Америкчуудын илгээсэн сансрын хөлөг энэ үүлэн бүслүүрийг нь нэвтлээд байгаа билээ. Бархасбадийн үүлэн бүслүүр голчлон аммиакаас тогтсон байдаг.

“Жуно” хөлөг нарны аймгийн хаан Бархасбадь гарагийн асар хүчтэй таталцлыг тэсвэрлэж, үүлэн давхаргынх нь 4700 км гүнд нэвтрээд байгаа юм. Сансарын хөлөг Бархасбадийн туйлуудыг тойрон эргэж, татах хүч, соронзон орон, уур амьсгалын талаар шинэ мэдээлэл цуглуулж байгаа юм байна. “Жуно” Бархасбадь гаригт хүрэхийн тулд тойруугаа 2.8 тэрбум километр замыг туулжээ. НАСА-гийн хөөргөсөн хөлөг Бархасбадийн татах хүч, соронзон орон, туйлын туяа зэрэг үзэгдлийг өнгөт камераар дэргэдээс нь судална. Ингээд зогсохгүй авах зураг нь хамгийн өндөр нягтралтай гэж байгаа. Мэдээж хамгийн ойроос авахаараа онцгой нээлт болно. Бархасбадийн цөм хатуу төлөвтэй эсэх, хүчилтөрөгч, усны нөөц хэдий хэмжээтэй оршдог нь өнөөг хүртэл оньсого байсан бол тун удахгүй энэ гаригийн талаарх шинэ сонин мэдээллүүд хөвөрч эхлэх нь. “Жуно” Бархасбадь гаригийг 37 удаа тойрч, анх хөөрсөн цагаасаа хойш 3.5 тэрбум километр зам туулсныхаа дараа ирэх жилийн сүүлээр гаригийн агаар мандал руу нэвтэрч шатаж үгүй болох ёстой.

Энэ судалгааны үр дүнд дэлхийн болон нарны аймгийн бусад гарагийн гарал үүсэл, хувьсал өөрчлөлтийн тухай шинэ нээлт хийж байна гэсэн үг юм.

Хийнээс бүтсэн энэ аварга том гариг сүүлийн 500 жилд 2-3 том сүүлт одтой мөргөлдөж, мөргөлдөх бүрт нь экологийн асар их аюул сүйрэл болж, дэлхий дээр амьдарч байсан амьд амьтдаас тоолж барамгүй олныг устгасан байдаг гэж эрдэмтэд онцолдог.

Татах хүчний хувьд дэлхийгээс 2.4 дахин их. Дэлхий дээр 100 кг жинтэй зүйл байлаа гэж үзэхэд энэ нь Бархасбадь гариг дээр бол 240 кг хүнд жинтэй болно гэсэн үг.

Санчир, Бархасбадь гаригийн татах хүч нь дэлхийг сүүлт од, астеройттой мөргөлдөхөөс хамгаалдаг үүрэгтэй. Тэд сүүлийн хэдэн зуун сая жилийн турш эх дэлхийн гадаргуунд сүүлт од, астеройд нэвтрүүлэхгүй бат бөх бамбай болж байгааг Вашингтоны их сургуулийн эрдэмтэд тогтоожээ. Сансрын үл мэдэгдэх бүсээс сүүлт од харвадаг ба тэдний дэлхийд хүрэх замд нь Санчир, Бархасбадь гаригийн татах хүчний талбай байрладаг. Эрдэмтдийн үзэж байгаагаар энэ хоёр том гариг байгаагүй бол дэлхий дээр амьдрал байх боломжгүй аж.

Н.Ганчимэг