Монгол улсын шүүхийн 209 оны гуравдугаар  улирлын шүүн таслах ажиллагааны тойм мэдээллийг дөнгөж сая Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс өөрийн байранд хийлээ.

Анхан шатны шүүх 2019 оны 3 дугаар улиралд эрүүгийн 10098, иргэний 30501, захиргааны 1180 хэрэг нийт 41779 хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэлээ. Үүнээс 11297 зөрчилд шийтгэл оногдуулан, 661 хүнийг хорих ял эдлэхээс хугацааны өмнө суллаж хяналт тогтоох болон ялаас чөлөөлж, 1618 хүнд баривчлах, цагдан хорих арга хэмжээ авч, 1443 хүний цагдан хорих хугацааг сунгажээ.

Анхан шатны шүүхийн хянан шийдвэрлэсэн нийт хэргийн тоо өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 3798 хэргээр буюу 8.3 хувиар буурчээ. Үүнээс иргэний хэрэг 4746 хэргээр буюу 13.5 хувиар буурч, эрүүгийн хэрэг 867 хэргээр буюу 9.4 хувиар, захиргааны хэрэг 81 хэргээр буюу 7.4 хувиар тус тус өссөн байна.

Эрүүгийн хэрэг, зөрчил: Монгол Улсын хэмжээнд 2019 оны 3 дугаар улиралд хянан шийдвэрлэсэн эрүүгийн хэрэг 9.4 хувиар, ял шийтгүүлэгчдийн тоо 10.3 хувиар тус тус өссөн байна. Шүүхээс гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай гэж үзэн ял шийтгэсэн 10149 этгээдийн 12117 нь хүн, 3 нь хуулийн этгээд байна. 1613 хүнд хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэх арга хэмжээ авчээ.

Зарим гэмт хэргийн тоон өсөлт, бууралт (хүнийг алах, залилах, мал хулгайлах, бусдын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах, авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журмын эсрэг гэмт хэрэг их хэмжээгээр өссөн дүнтэй байна) Харин гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх гэмт хэрэг, улсын хилээр барааг хууль бусаар хил нэвтрүүлэх гэмт хэргийн тоо буурсан эерэг үзүүлэлттэй байна.

Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад анхан шатны шүүхээр хянан шийдвэрлэсэн нийт хэргээс дараах төрлийн гэмт хэрэг өсчээ.

• Хүнийг алах гэмт хэрэг 26 хэргээр буюу 17.8 хувиар;
• Бусдын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэрэг 209 хэргээр буюу 5.0 хувиар;
• Хүчиндэх гэмт хэрэг 74 хэргээр 35.9 хувиар;
• Хулгайлах гэмт хэрэг 56 хэргээр буюу 4.3 хувиар;
• Дээрэмдэх гэмт хэрэг 59 хэргээр буюу 28.2 хувиар;
• Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах гэмт хэрэг 26 хэргээр буюу 30.6 хувиар;
• Авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчих гэмт хэрэг 99 хэргээр буюу 13.7 хувиар;
• Залилах гэмт хэрэг 172 хэргээр буюу 56.8 хувиар тус тус өссөн байна.

Зарим төрлийн гэмт хэргийн тоо буурав. Үүнд:

• Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх гэмт хэрэг 68 хэргээр буюу 31.8 хувиар;
• Эрүүл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг 9 хэргээр буюу 81.8 хувиар;
• Хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг 10 хэргээр буюу 62.5 хувиар;
• Улсын хилээр барааг хууль бусаар хил нэвтрүүлэх гэмт хэрэг 5 хэргээр буюу 9.3 хувиар тус тус буурсан.

Шүүх торгох ялыг түлхүү оноожээ

Монгол Улсын хэмжээнд 2019 оны 3 дугаар улирлын байдлаар шүүхээс нийт ял шийтгүүлсэн 5738 хүн, 3 хуулийн этгээдэд торгох ял, 1520 хүнд нийтэд тустай ажил хийлгэх ял, 2899 хүнд хорих ял оногдуулжээ. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал хорих ял оногдуулсан хүний тоо 17.0 хувиар, нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулсан хүний тоо 16.3 хувиар, торгох ял шийтгүүлсэн хүний тоо 6.1 хувиар тус тус өссөн байна.

Шүүхээс 5738 хүн, 3 хуулийн этгээдийг нийт 5 тэрбум 103 сая 055 мянга 511 төгрөгийн торгох ялаар шийтгэсэн нь өмнөх оны мөн үеийн үзүүлэлтээс 0.1 хувиар нэмэгджээ.

Цагдан хорих зөвшөөрлийн тоо өсөв

Улсын хэмжээнд 2019 оны 3 дугаар улирлын байдлаар цагдан хорих зөвшөөрөл олгосон хүний тоог өмнөх онтой харьцуулбал 189 хүнээр буюу 14.9 хувиар, сэжигтнийг баривчлах зөвшөөрөл олгосон хүний тоо 129 хүнээр буюу 3.4 дахин, цагдан хорихоос татгалзсан хүний тоо 54 хүнээр буюу 24.9 хувиар тус тус өссөн байна.

Хорих ял эдлэх дэглэмийг хүндрүүлэв

Улсын хэмжээнд 2019 оны 3 дугаар улиралд нийт 130 ялтны хорих ял эдлэх дэглэмийг бууруулж, хаалттайгаас нээлттэй дэглэмд шилжүүлсэн нь өнгөрсөн онтой харьцуулбал 7 хүн буюу 5.1 хувиар буурсан бол хорих ял эдлэх дэглэмийг хүндрүүлж, нээлттэй дэглэмээс хаалттай дэглэмд шилжүүлсэн хүний тоо 13 хүнээр буюу 2.8 дахин өссөн байна.

Иргэний нийт хэрэг 13.5 хувиар буурав

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрлэсэн иргэний хэргийн тоо өмнөх оны мөн үеэс 4756 хэрэг буюу 13.5 хувиар буурсан байна. Иргэний хэрэг ийнхүү буурахад гэрээний эрх зүйн маргаан, онцгой ажиллагааны журмаар шийдвэрлэсэн хэрэг маргаан, хөдөлмөрийн эрх зүйн маргаан, газрын маргаан буурсан нь голлон нөлөөлжээ.

Гэр бүлийн тухай хуулиар шийдвэрлэсэн 3178 иргэний хэргийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал 29 хэргээр буюу 0.9 хувиар буурсан бөгөөд гэрлэлт цуцалсан хэрэг 57 хэргээр буюу 3 хувиар, хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулах хэрэг 19 хэргээр буюу 2.4 хувиар тус тус буурчээ. Харин эцэг тогтоосон хэрэг 30 хэргээр буюу 9.1 хувиар өссөн байна.

Захиргааны нийт хэрэг 7.4 хувиар өсөв

Газрын маргаан 20 хэргээр буюу 8.9 хувиар, татварын маргаан 8 хэргээр буюу 16.7 хувиар, төрийн хяналт шалгалттай холбоотой маргаан 26 хэргээр буюу 52 хувиар, тендерийн маргаан 25 хэргээр буюу 2.3 дахин, иргэний бүртгэлтэй холбоотой маргаан 31 хэргээр буюу 2.4 дахин, барилгын тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой маргаан 2 хэргээр буюу 15.4 хувиар тус тус өссөн.

Харин төрийн албаны маргаан 46 хэргээр буюу 18.9 хувиар, эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлтэй холбоотой маргаан 6 хэргээр буюу 12 хувиар, ашигт малтмалтай холбоотой маргаан 2 хэргээр буюу 1.7 хувиар, нийгмийн даатгалтай холбоотой маргаан 12 хэргээр буюу 38.7 хувиар тус тус буурсан байна.

Давж заалдах, хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрлэсэн хэргийн тоо өсөв

Давж заалдах шатны шүүх 2019 оны 3 дугаар улиралд эрүүгийн 1735, зөрчлийн 261, иргэний 2364, захиргааны 909 хэрэг, нийт 5269 хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэжээ. Давж заалдах шатны шүүхийн хянан шийдвэрлэсэн нийт хэрэг өнгөрсөн онтой харьцуулахад 2.7 хувиар буурсан байх ба үүнээс задалж үзвэл иргэний хэрэг 4.8 хувиар, захиргааны хэрэг 10.3 хувиар тус тус буурч, эрүүгийн хэрэг 0.4 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна.

Хяналтын шатны шүүх 2019 оны 3 дугаар улиралд эрүүгийн 413, иргэний 1004, захиргааны 226 хэрэг нийт 1643 хэргийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хянан шийдвэрлэсэн байна. Хянан шийдвэрлэсэн хэргийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад эрүүгийн хэрэг 75.8 хувиар, иргэний хэрэг 18.8 хувиар, захиргааны хэрэг 3.7 хувиар тус тус өсжээ.

Шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлал шүүхийн ачааллыг бууруулахад нөлөө үзүүлж байна

Шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлал 8487 өргөдлийг шийдвэрлэж 6012 буюу 70.8 хувьд нь эвлэрэл амжилттай болж, 2475 буюу 29.2 хувьд нь эвлэрэл амжилтгүй болсон байна.

Монгол Улсын иргэний хэргийн анхан шатны шүүх 2019 оны эхний хагас жилд нийт 30501 хэрэг шийдвэрлэсэн бол шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлалаар 6012 өргөдлийг амжилттай шийдвэрлэсэн нь иргэний хэргийн 19.7 хувьтай тэнцэж байгаа тул иргэний хэргийн шүүхийн ачааллыг бууруулахад эерэг нөлөө үзүүлж байна.