20 дахь жилдээ тэмдэглэн өнгөрүүлж буй Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдрийг ЮНЕСКО-гоос 2013 онд “Үгээ хэлэхээс үл эмээх нь: Хэвлэл мэдээллийн бүхий л хэрэгслээр үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөг хамгаалах нь“ сэдвийн дор анхаарал хандуулан тэмдэглэхийг гишүүн орнууддаа уриалсан байна.

 

Сүүлийн 10 жилд 600 гаруй сэтгүүлч, хэвлэл мэдээллийн ажилтан амь насаа алджээ. Өөрөөр хэлбэл, олон нийтэд мэдээ, мэдээлэл хүргэхийн тулд сэтгүүлчид долоо хоног тутам амиа алдаж байгаа аж.

Улс орнуудад төр, байгууллага дангаараа, эсвэл хамтран хэвлэлийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийг ял шийтгэлгүй үлдээх эрсдлийг бууруулах чиглэлээр ажиллаж байна. Тухайлбал, Сэтгүүлчдийг хамгаалах хороо (CPJ) дэлхий даяар гэмт хэргийг ял шийтгэлгүй үлдээж буй талаарх жилийн индекс тогтоодог байна.

Олон Улсын Сэтгүүлчдийн Холбоо (IFJ), Америк дундын Хэвлэлийн Нийгэмлэг (IAPA) хамтран тогтмол хөтөлбөр хэрэгжүүлж, тайлан илтгэл гаргадаг ажээ. Чөлөөт илэрхийллийн олон улсын сүлжээ  (IFEX) жил бүрийн 11-р сарын 23-ныг “Хэвлэлийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийг ял шийтгэлгүй үлдээхийг эцэслэх олон улсын өдөр”-ийг дэлхий нийтээрээ хөхиүлэн дэмжих үйл явцыг тэргүүлдэг байна.

Ер нь 2008 оноос уламжлалт хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн тоо буурч, онлайн хэлбэрт шилжсэн аж. Сонин, радио шинээр байгуулах нь цөөрч, телевизүүдийн тоо өсчээ. Аман хэлбэрээр мэдээлэл дамжих нь нийгэмд одоо ч "халагдахгүй" байгаа бөгөөд интернетийн хэрэглээ төв суурин газар нэмэгдсэн байна. Өнөөдөр нийт сонин сэтгүүл, радио, телевизид олон арван сэтгүүлч ажиллаж, өдөр бүр үнэн бодит мэдээлэл олж авах эрх нь төдийлөн нээлттэй биш байгааг уг судалгаа нотолжээ. Үүний зэрэгцээ сэтгүүлчид нийтлэл, нэвтрүүлэг бичих явцдаа болон нийтэлж нэвтрүүлснийхээ хойно элдэв дарамт шахалтад өртдөг, хууль хяналтын байгууллагад хэрэг үүсгэгдэн шалгагддаг, олж авсан мэдээлэл нь хуулбар материал байдгаас шүүх хуралдаан дээр нотлоход хүндрэл үүсдэг зэрэг олон бүдчээ нугачаанд дунд "дөрөв дэх засаглал"-ийнхан ажилладаг байна.