УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун сонгуулийн гол өрсөлдөгч рүүгээ эхлэн чулуу шидлээ. Сонгууль эхлэх яагаа ч үгүй байхад ихэд айж сандарч байгааг нь үүнээс баримжаалж болохоор байна. Л.Гүндалайгийн хэлсэнчлэн "чацга царайлж" яваа энэ эрхмийн тараасан цуурхлыг эхлэн сануулъя.

Шар мэдээний сайтууд дээр тэрбээр ингэж бичүүлжээ."Зам тээврийн сайд М.Зоригт Дорнод аймаг дахь бүтээн байгуулалтын саналыг шалтгаангүйгээр гацааж байгаа талаар бид мэдээлсэн. Гэвч ямар ч хариу ирэхгүй байгаа учраас асуултаа дахин асуух нь зүйтэй болов уу?

Монголын үндэсний компани уурхай байгуулж, төмрийн хүдэр олборлон, бүр баяжуулж, экспортодгаргахаар бэлэн болж. Харамсалтай нь ганцхан Зам тээврийн сайд М.Зоригтын “санал”-аас шалтгаалаад бүтээгдэхүүнээ ч гаргаж чаддаггүй, асуудлаа ч шийдэж чадахгүй гацаад байгаа аж. Монголын хөрөнгө оруулалттай “Зэст-Өндөр” ХХК өнгөрсөн жил төмрийн хүдэр баяжуулах үйлдвэрээ барьж байгуулан, өдгөө бага биш баяжмал экспортлоход бэлэн болгоод байгаа. Уурхай байгуулах, олборлолт, баяжуулалт хийхийн тулд авсан байх ёстой бүх л дүрэм журам, зөвшөөрлийг авч, байж болох бүхий л шаардлагыг хангасан. Тэд:

• Уул уурхайн яам,
• Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яам
• Гадаад харилцааны яам
• Батлан хамгаалах яам
• Гаалийн ерөнхий газар
• Хил хамгаалах ерөнхий газар
• Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар болон Дорнод аймаг, Халх гол сум гээд бүхий л зөвлөмж, дүгнэлт, зөвшөөрлийг авсан.

Дорнод аймгийн Халхгол сум дахь төмрийн хүдрийн ордын ашиглалтын нөөц 21.48 сая тонн. Харин одоо энэ ажил зөвхөн М.Зоригтоос болоод гацаад байгааг сонсвол бухимдах л байх.
Ямар ч хууль дүрэм зөрчөөгүй, явах л ёстой ажил дээр ямар ч тайлбар шаардлага хэлэхгүй гацаачихаад байгаа нь сайдад өөр “сонирхол” байгаа юм биш үү гэж хардаж байна. Хариу өгөөрэй, Зоригт сайд аа" Иймэрхүү муулах гээд ядчихсан зүйлийг Х.Болорчулуун тарааж явна.
Нэгэнт Х.Болорчулуун хариу өг энэ тэр хэмээн сүржигнэж шаардсан учраас сайд Д.Зоригттой холбогдон лавлабал дараах хариултыг өглөө.
Д.Зоригт: Юуны өмнө би Х.Болорчулуун гишүүнд УИХ-ын чуулганаар 2015 оны 7 дугаар 9-ний Халхголд чөлөөт бүс байгуулах тухай хэлэлцүүлэг хийх үед хэлж байсан үг, өгсөн саналаа нэхэн сануулмаар байна.
Тэр чуулган дээр М.Зоригт сайд ингэж хэлжээ: Дорнодод уурхай, чөлөөт бүс зэргийг байгуулбал аялал жуулчлалынхаа боломжийг хаачих биш үү? Хэрвээ чөлөөт бүс байх ёстой бол аялал жуулчлалынх л байх ёстой гэдгийг тодотголдоо нэмж оруулах ёстой байх. Би гайхаад байгаа юм, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд ийм асуудлыг дэмжиж байхдаа аялал жуулчлалын талаар бодоогүй л юм байх даа. Нөмрөгийн орчимд нэг айхтар юм харсан. Хилийн боомтоос ердөө 3, км-ийн зайд Нөмрөгийн дархан цаазтай газарт хайгуулын лиценз өгөөд, төмрийн хүдрийн олборлолт хийх гэж байх юм. Хөрс хуулаад эхэлчихсэн байна. Би яг тэр боомтын асуудлаар хэлэлцээ хийх гэж явсан учраас Хятадын талтай Бичигтийн боомтоор уул уурхайн бүтээгдэхүүн гаргахыг тас хорьё гэж санал тавиад бүтээгүй. Цаад талд нь 200 км-т Хятадын төмөр баяжуулах үйлдвэр байгаа. Тэр нь Нөмрөгөөс төмөрөө авах гээд байгаа байхгүй юу. Монголын сайхан байгаль тэдэнд огт хамаагүй.

Ийм л асуудал байгаа юм л даа гэж хэлж байжээ. Тэгэхээр М.Зоригт хэний, юуны төлөө зогсч байгааг ойлгож болох биз.

Хоёрт, Х.Болорчулууны өмөөрөх гээд ядаад байгаа“Зэст-Өндөр” ХХК нь Төрийн тусгай хамгаалттайгазар нутаг Нөмрөгийн савд төмрийн хүдэр олборлох уурхай байгуулах гээд байгаа нь өөрөө хууль зөрчсөн үйл ажиллагаа юм аа. Би тэдэнд болон Х.Болорчулуунд бүх хууль журмыг дурдаж сануулаад, хууль бус зүйл дээр гарын үсгээ зурахгүйгэдгээ тодорхой хэлнэ. Нөмрөгийн сав газар бол дэлхийд данстай байгалийн тогтоц, гадны нөлөөлөлд эмзэг бүтэцтой байгалийн ховор тогтоц юм. Гэтэл тэнд тэслэгээ, дэлбэрэлт явуулж, тоос манан, дуу чимээ хадааж орчныг бохирдуулах, ан амьтныг үргээх, дайжуулах зэрэг нөхөж баршгүй хохирол учруулах олборлолт явуулах гээд байгаа нь нутаг орондоо хайртай хүний дэмжиж болохгүй л үйлдэл байгаа юм. Тэр уурхайн ашиглах гэж байгаа технологи нь Хятадын хуучирсан техник, технологид суурилсан, байгаль орчинд үлэмж хөнөөлтэй гэдэг нь тогтоогдчихсон эд гэсэн мэдээлэл бий. Төмрийн хүдэр нь хүнцэл, хүхэр зэрэг хүрээлэн байгаа орчныг сүйрүүлдэг химийн элементүүдийг ихээр агуулдаг бөгөөд тэслэх, бутлах баяжуулах явцад агаарт тоосонцор болон дэгдэж, хүн амьтныг хордуулан, ургамлын бүрхэвчийг устгадаг. Хэрвээ төмрийн уурхайнуудаар очиж үзэж байсан хүн байгаа бол мэднэ дээ. Эргэн тойрных нь 15 км газарт үнсэн саарал тоос ургамлыг бүхэж, үхүүлсэн байдаг. Мал байнга үр зулбадаг, нялх байхдаа үхдэг. Нутгийн иргэдийн биеэр тууралт гарч, арьсны элдэв өвчин, харшил элбэгшдэг. Гэтэл нөгөө талдаа төмрийнхүдрийн үнэ ямар ч ашиггүй төвшинд хүрч унасан. Тонн хүдэр 40 доллар хүрэхтэй үгүйтэй байхад мөнгө л олж байвал хамаагүй гэдэг үүднээс олборлолт явуулахаар байгаль хамгаалалд зарцуулах мөнгө байхгүй. Нөхөн сэргээлтийн тухай бүр ч ярилтгүй болдог. Ингээд ажил эхэлчихсэн хойно нутгийн олны эсэргүүцэлтэй тулгарна. Мөнгөгүй ажил нь гацна. Явж явж Монгол хохироод, байгаль сүйдээд л өнгөрнө.Тэгэхээр тэр компанийг ч бодоод, нутаг усаа ч бодолцоод, нутгийн олны сэтгэл санааг тооцоод би зөвшөөрөхгүй, гарын үсэг зурахгүй гэдгээ хэлчихсэн.

Дорнодын сонгогчдоос би удахгүй тойрч явахдаа асууна. Тэр цагт Х.Болорчулуун юу ярихыг хамтдаа хүлээе дээ.