УИХ-д шинээр сонгогдсон гишүүд хэсэгтээ будилдаг. Зарим нь хэвлэлийн хурлынхаа танхимыг олдоггүй, зарим микропонтойгоо харьцаж чаддаггүй. 2016 оны УИХ-ын ээлжит сонгуулиар ялалт байгуулсан 76 гишүүний 40 нь анх удаа УИХ-д сонгогдсон. Энэ удаагийн парлемантын “шинэков”-уудын зарим нь намрын чуулганы хугацаанд учраа олохгүй байсаар өндөрлүүлсэн. Тодруулбал зарим нэг нь УИХ-ын чуулганы танхимаа олохгүй гадаад, дотоодгүй явж, явж ирсэн бол зарим нь  хууль батлагдчихаад завсарлага авмаар байна хэмээн хээв нэг хэлэх.

Улс төрийн хүрээнд намрын чуулганы үр дүнг хаа сайгүй магтацгааж байна. Үр дүнтэй болсон, бүтээлч болсон гээд аль байдаг гоё ганган үгсээр  булцгаана. Чуулганы хуралдаанаар чухал шаардлагатай олон хууль, журмууд батлагдсан уу гэвэл батлагдсан.

 

Гэхдээ ард түмэн, сонгогчдоо төлөөлөөд улс эх орны уураг тархи болсон энэ газар ёс журмыг нь баримталж, ухамсартайгаар УИХ-ын чуулгандаа сууж, үгээ хэлсэн гишүүд харин хэд байгаа бол.

УИХ-ын гишүүд эхнээсээ дүнгээ “сонсоод” эхэлчихжээ. Хамгийн харамсалтай тааруухан үзүүлэлтүүдийг эрх баригч намын “эрх танхил” хүртэж, чих халууцуулсаар. Намрын чуулганы хуралдаанд Б.Наранхүү 166 цаг суухаас 140 цаг, УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга 108, УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлан 103 цаг УИХ-ын чуулгандаа суугаагүй байна. Мөн хамгийн их гадаад томилолттой гишүүдийг  Б.Жавхлан тэргүүлсэн бол орон нутагт ажилласан гишүүнээр Д.Гантулга тодорчээ. Түүнчлэн энэ удаагийн чуулганы хэлгүй гишүүдээр С.Батболд, Д.Мурат, Г.Солтан, хамгийн их чөлөө авсан гишүүдээр Ж.Эрдэнэбат, С.Эрдэнэ, О.Содбилэг нар бусдыгаа цойлсон байх юм.

 

УИХ бол хууль тогтоох дээд байгууллага. Энэ утгаараа УИХ-ын 76 гишүүнд хурал таслах эрхгүй. Харамсалтай нь бодит байдал дээр бараг бүгд энэ үүргээ ухамсарладаггүй. Ялангуяа УИХ-д үнэмлэхгүй олонх болсон МАН-ынхан ирц бүрдүүлэлтийг дээд зэргээр хангаж ажиллах ёстой. Гэвч УИХ-ын дэд дарга нь “Унтаж байгаа гишүүдээ орноос нь босгоод авчир” хэмээн индэр дээрээсээ зарлаад сууж байх жишээний.

 

Энэ удаагийн “24 баримт”-аараа намрын чуулгаар УИХ-ын гишүүдийн зарим дуулиант ишлэлүүдийг ямар нэгэн дараалалгүйгээр хүргэж байна.  

 

1. УИХ-ын гишүүн Б.Ундармаа эрүүл байна уу?

 

Тэрбээр энэ бичлэгийн талаар тайлбар хийхдээ "Би архи, дарс огт хэрэглэдэггүй гэдгийг хариуцлагатайгаар хэлнэ. Уусан ч найз нөхдийнхөө хүрээнд вино ууна уу гэхээс биш хатуу дарс хэрэглэдэггүй. Тэр өдөр Н.Амарзаяа гишүүн намайг хажуудаа суучих гэж хэлсэн. Тэгээд бид хоёр маш богинохон хугацаанд асуудал яриад босохын зуурт энэ бичлэгийг сошиалд тавьж байна. Энэ бол нийгэмд буруу үлгэр дууриал үзүүлж байна" гэсэн юм.

 

2. Утаа хариуцсан яамны сайд нь арай ч дээ

 

Өнгөрсөн нэгдүгээр сарын 10-нд Нийслэлийн агаар, орчны бохирдлын тухай ҮАБЗ-ийн өргөтгөсөн хуралдаан Төрийн ордонд болсон. Энэ хуралдаанд Байгал орчин, аялал жуулчлалын сайдын хувиар оролцсон Д.Оюунхорол сайдын тэрхүү хурал дээр Ерөнхийлөгчөөс асуусан асуулт сошиалд дуулиан дэгдээж байна. Асуултаас үзвэл лав манай улсын Байгаль орчны сайд утааны асуудлыг гамшгийн хэмжээнд хүрсэн гэдэгтэй эвлэрэхэд хэцүү байсан бололтой.

 

3. УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг байнгын хороон дээр цай ууж, боов идэв

 

М.Оюунчимэг энэ талаар тайлбар өгөхдөө "Эмэгтэй гишүүд маш хариуцлагатай, шударга ажиллаж байгаа. Хариуцлагын асуудлыг ярьж, асуудалд хяналт тавьж, хуралдаа маш идэвхтэй сууж байна. Хор найруулахад оролцохгүй байна. Гэтэл эмэгтэй гишүүдийн хэлж, хийж байгаа үйлдэлд анхаарал тавихгүйгээр тэднээс өө хайж байна. Ганц удаа кофе ууж байгаа бичлэгийг маань төлбөртэйгээр цацаж байна. Ганц би ч биш манай эмэгтэй гишүүдийг онилсон ажил явагдаад байна" гэсэн юм.

 

4. УИХ-ын гишүүн "Бохь" Н.Амарзаяа

 

"Утааны эсрэг авах арга хэмжээний тухай" байнгын хорооны хурал дээр УИХ-ын гишүүн Н.Амарзаяа хээвнэг бохь зажилан суусан нь хүмүүсийн дургүйцлийг нэлээд төрүүлж, цахим ертөнцөд шүүмжлүүлж байна. Үр хүүхэд, ирээдүй хойчийнхоо төлөө утааны эсрэг хамгийн түрүүн хөөцөлдөх учиртай эмэгтэй гишүүдийн төлөөлөл ийн суугаа нь хүмүүсийн дургүйцлийг бүр их төрүүлж байна.

 

5. Ерөнхий сайд Ж Эрдэнэбат хачирхалтай тайлбар хийж, олныг ”ангайлгалаа”

 

Хамтын тэтгэврийн тухай хуулийг хүчингүй болгох шалтгааныг Ерөнхий сайд чуулганы нэгдсэн хуралдааны дээр тайлбарлаж, олны "ангайлгалаа". Тэрээр хэлэхдээ "Яг хэрэгжээд эхэлвэл хамтын гэдэг нэрнийхээ яг эсрэг нь. Чи ганцаараа үлдвэл чиний тэтгэвэр нэмэгдэнэ гээд. Өнөөдрийн энэ хүнд цаг үед хоёр хөгшин бие бие рүүгээ харчихаад “Миний тэтгэвэр нэмэгдэх үү, үгүй юу” гэж их муухай юм бодох гээд байгаа байхгүй юу. Тийм учраас МАН мөрийн хөтөлбөртөө "Насны хишиг" гэдэг тэтгэвэр олгоё гэж оруулсан. Ахмадууд маань хосоороо хамтдаа урт наслах тусмаа төр засгаас илүү тэтгэвэр авах юм шүү гэж бодож байгаа" гэв.

 

6. Б.Чойжилсүрэн: Талийгаачийнхаа өмнөөс тэтгэвэр авмааргүй байна гэсэн

 

Ерөнхий сайд болон Сангийн сайдын ийм цочир мэдэгдлүүдийг хүмүүс янз бүрээр хүлээж авсан. Мөн Монголын ахмадын чөлөөт холбоо мэдээлэл хийж "Эрхэм Ерөнхий сайд аа, сардаа 40-50 мянган төгрөгийн нэмэгдэл авахын тулд нэгнийгээ үхээсэй гээд сууж байдаг ганц ч ахмад настан байхгүй. Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн хамтын тэтгэврийг авмааргүй байна гэсэн ахмадуудын нэрийг зарлаж өг. Өнөөдөр тэтгэвэр авч буй 310 мянган ахмад байна.Хэн ч насыг насалж гавьяаны амралтад гардаг. Энэ үеийн эдийн засгийн баталгаа бол тэтгэвэр шүү" хэмээсэн юм.

 

7. Ж.Энхбаяр: Б.Чойжилсүрэн сайдыг Тагнуулын Ерөнхий Газар шалга...Төрийг сульдуулах зорилготой...

 

2017 оны төсвийн төслийг өргөн барихдаа цэрэг, батлан хамгаалах салбарын ажилтнуудын урамшууллыг хасч, тэтгэвэрт гарах үед олгодог нэг удаагийн 36 сартай тэнцэх цалинг танах санал оруулж ирсэн Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэнг тусгай зорилготой гэж  Ж.Энхбаяр гишүүн хардаж байгаагаа ийнхүү хэлсэн юм.

 

8.Ж.Энхбаяр: Б.Чойжилсүрэн сайдад хатуу сануулъя. МАН энэ хүний асуудлыг ярих ёстой

 

УИХ-ын гишүүн, Аюулгүй байдал гадаад бодлогын байнгын хорооны дарга Ж.Энхбаяр Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэнг өмнө нь нэлээн хатуухан шүүмжлээд авсан билээ. Түүнийг бүр Тагнуулын Ерөнхий газраар шалгуулах хэрэгтэй гэсэн. Тэрбээр энэ удаа ч гэсэн "Засгийн газар энэ хүнийхээ асуудлыг дотроо ярих цаг болсон. Б.Чойжилсүрэнгээс болж МАН-ын бүлэг, УИХ-ын нэр хүнд эвгүй байдалд орлоо" гэдгийг сануулсан юм.

 

9.Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг “сүхдсэн” А.Сүхбат

 

Тэрээр "Энэ хууль яг л нэг өрнөдийн хуулийг цэг таслалгүй хуулаад тавьчихсан байгаа юм. Тэгэхээр энэ чинь дорнын ёс заншилтай Монгол гэсэн өвөрмөц үндэстэнд таарахгүй. Олон сөрөг үр дагавар гарч магадгүй. Хайртай хүүдээ хатуу үг хэлж болохгүй болчихсон цаг юм уу. Хайртай морио хазаарлахгүй бай гээд байгаа юм уу. Тэрийг би ойлгохгүй байна" гэсэн нь иргэдийн бухимдлыг ихээхэн төрүүлсэн юм. Ямар сайндаа л "Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг “сүхдсэн” А.Сүхбат" хочлуулхав.

 

10. Ц.Нямдорж: Ах эгч нар нь Д.Гантулга, Н.Учрал нарыг батлан дааж авцгаа... Хуралдаа ирэхгүй

 

Намрын чуулган хаалтаа хийж, гишүүдийн ирцийн мэдээ гарахад ажлаа таслаагүй гишүүнээр Д.Тэрбишдагва тодорсон бол хуралдаанаа тасалсан гишүүдийг Б.Наранхүү тэргүүлжээ. Түүний араас энэ парламентын хамгийн залуу түшээ Д.Гантулга 58 цаг хуралдаа сууж, 108 цаг чуулгандаа оролцоогүй. Гадаад томилолтоор 27 цаг, орон нутагт 33 цаг, 21 цагийн чөлөө авснаар удаалсан байна. Үүнийг нь Ц.Нямдорж мэдсэн мэт туршлагатай гишүүдээр батлан даалгах тухай асуудлыг сөхөж тавьж байж.

 

11. Ц.Нямдорж: Туслахууд унтаж буй УИХ-ын гишүүдээ орноос нь босгоод авч ир...

Өмнөх парламентад ирц бүрдүүлэх гэдэг том асуудал байлаа. Учир нь цөөнх болох МАН-ынхан байнга шахуу ирцээрээ боодог байсан нь үүний том шалтгаан. Гэвч МАН-ынхан угаасаа хуралдаа ирэх, ажлаа хийх дургүй нөхдүүд бололтой. УИХ-д үнэмлэхгүй олонх болчихоод дэд даргаараа ингэж хэлүүлж байх юм.

 

12. УИХ-ын дэд дарга Ц.Нямдорж "Candy crush" тоглосон уу?

Ийм нэгэн бичлэг саяхан цахимд тавигджээ. УИХ-ын гишүүн асан З.Баянсэлэнгэ "Candy crush" тоглож буй зураг дуулиан тарьсан билээ. Харин хашир туршлагатай улс төрч маань түүний араас орчихов уу даа. "Би хуулийг орондоо ч засна" хэмээн хээв нэг хэлсэн тэрбээр дараа нь "Би хуулийг тоглож байхдаа ч батална" гэх вий дээ.

 

Үргэлжлэлийг ЭНД ДАРЖ үзнэ үү