Төрийн байгуулалтын болон Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны хамтарсан хуралдаанаар Монгол хэлний тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцсэн юм. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн М.Батчимэг, А.Бакей, Г.Батхүү, Л.Гантөмөр, Н.Батцэрэг, Н.Энхболд нар 2014.5.16-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн билээ.

Энэ төслөөр Монгол хэлний тухай хуулийн үндсэн зарчмууд, монгол хэлний хэрэглээний хүрээ, төрийн байгууллага, хуулийн этгээд, иргэдийн хүлээх үүргийг тус тус тодорхойлсны зэрэгцээ кирилл болон үндэсний бичиг болох монгол бичиг үсгийн хэрэглээтэй холбоотой харилцааг зохицуулах. Мөн зөв бичих дүрэм боловсруулах, батламжлах нэгдмэл тогтолцоо, Хэлний бодлогын үндэсний зөвлөл болон тусгай эрх бүхий судалгааны хүрээлэнгийн гүйцэтгэх үүргийг тодорхойллоо.

МУБИС-ийн Монгол хэл судлалын хүрээлэнгийн захирал Ц.Өнөрбуян: "Хүүхэд 11 нас хүртэл эх хэл дээрээ мэдээлэл авах нь зүйтэй гэдгийг гадны олон эрдэмтэд судалж, нотолсон байдаг. Хуулиндаа ч тусгасан улс бий. Тухайлбал, Унгар улсад хүүхдэд тавдугаар анги буюу 11 нас хүртэл нь гадаад хэл заахыг хуулиараа хориглосон. Харин Монгол хэлний тухай хуулийн төслийн 6.3-т Төрөөс олгосон зөвшөөрлийн дагуу гадаад хэлээр сургалт явуулдаг ЕБС-д гадаад хэлийг тавдугаар ангиас эхлэн заана гэсэн зөөлөн заалт оруулж өглөө. Гэхдээ монгол шиг цөөхөн хүн амтай үндэстэнд бүх шатны сургуульд тавдугаар ангиас өмнө монгол хэлнээс өөр гадаад хэл заахыг хориглоно гэсэн хатуу заалт оруулчихмаар байна" хэмээлээ.

Мөн Боловсрол, Шинжлэх ухааны яамны сайд Л.Гантөмөр: "Өнөөгийн залуучууд монгол хэлээ мэдэхгүй болж байна гэж хүмүүс шүүмжлэх болсон. Би хувьдаа монгол хэлний сэргэн мандалтын үе ирж байна гэж үздэг. Хэлний асуудал нь даяаршилтай холбоогүй. Технологийн хувьсгалтай холбогдон бичгийн хэлний хэрэглээ дэлхий нийтээр унаад байгаа. Тухайлбал, англи хэл, япон хэл, хятад хэлээр бичихэд ихэвчлэн бэлэн программ ашиглаж байна. Бид ч бас тийм программ ашиглах талаар бодолцох ёстой. Хэлэлцүүлгийн явцад хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй, чангаруулсан заалтыг гишүүд бага оруулж ирээсэй. Хууль гаргах нэрийдлээр гадаад хэлний сургалтын үйл ажиллагаа явуулж байгаа боловсролын байгууллагыг зогсонги байдалд оруулах нь буруу гэдгийг хэлье. Төрийн бодлого төрийнхөө хүрээнд л хийгдэх ёстой ажил. Жишээлбэл, ЕБС-д тавдугаар анги хүртэл гадаад хэл заадаггүй.  Гадаад улс орнуудад олон мянган монгол хүүхэд амьдарч байгаа. Тэдний монгол хэлний мэдлэг үнэхээр тулгамдсан асуудал боллоо. Тусгайлан сургууль байгуулъя гэхээр хөрөнгө мөнгөний асуудал үүсэх юм. Тиймээс Боловсролын яамнаас тэр хүүхдүүдэд зориулж тусгайлан аппликэшн бэлтгэх эсвэл гарын авлага, ном товхимол бэлтгэж өгөөч гэсэн саналууд их ирдэг. Гадаадад ажиллаж, амьдарч, суралцаж байгаа монголчууд бол маш том оюуны капитал. Гэвч тэд эх орондоо эргэн ирээд ажиллахад хэлний брэхшээл үүснэ. Иймд энэ асуудлыг хуульдаа тусгаж өгөх хэрэгтэй байна" гэв.

Монгол хэлний тухай хуулийг УИХ-ын гишүүн М.Батчимэг, Г.Батхүү, Н.Батцэрэг, Н.Энхболд нарын санаачлан боловсруулсан. Харин санаачлагчдын байр суурийг танилцуулбал, УИХ-ын гишүүн М.Батчимэг: "Энэ хууль батлагдсанаар улсын төсөвт томоохон дарамт үзүүлэхгүй. Гэхдээ цөөн тооны орон тооны асуудалтай холбогдож бага ч гэсэн мөнгө яригдана. Тйим болохоор Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхээс өмнө хэлэлцэх нь хуулийг аль болох хугацаа алдахгүй хэрэгжүүлэх нөхцлийг бүрдүүлэх юм. Хэдийгээр өнөөдөр тулгамдсан асуудал биш юм шиг боловч улс үндэстний аюулгүй байдалтай холбоотой, өдрөөс өдөрт гээгдэж байгаа амин чухал асуудал тул хойшлуулах боломжгүй. Бид хилээ манадаг хэрнээ хэлээ маналгүй иржээ. Гэтэл улс үндэстнүүд хэлээ хил шигээ хамгаалдаг. Ялангуяа даяаршил эрчимтэй явагдаж буй энэ цаг үед улс үндэстэн үргэлжилж үлдэх баталгаа нь хэл гэж үздэг. Иймд салбар, салбарын зохицуулалт шаардаж байгаа энэ том бодлогыг авч явах Төрийн хэлний үндэсний зөвлөлийг ҮАБЗ-ийн тэргүүн гэдэг утгаар нь Ерөнхийлөгчийн дэргэд байлгавал хуулийн хэрэгжилтийг бүрэн хангаж чадна гэж үзсэн" гэж өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлсэн юм.

Ямартай ч эх баригчид эх хэлнийхээ асуудалд санаа зовниж эл хуулийг өргөн барьж байгаад олон хүн сайшаалтай хандаж байна. Гэхдээ Монгол хэлний тухай уг хуулинд юуг анхаарах ёстойг гишүүд болоод хууль санаачлагчид сайн анхаарч амьдралд хэрэгжиж, хүүхдүүдэд ашигтай байх хууль гаргаасай гэж хүсье. Ийн хэлэхийн учир нь өдгөө монгол хэлний олон үг хуучнаасаа өөрөөр бичигдэх болсон. Тухайлбал, цээж-чээж болгож өөрчилсөн. Ингэж Монгол хэлний дүрмийг олон дахин өөрчилж, тогтсон нэршлийг өөрчилдөг нь буруу л байлтай. Үгийг өөрчлөхийн хэрэээр хүүхдүүд зөв бичиж сурах нь юу л бол.

 

Х.Даваа