Таван толгой ордыг тойрсон асуудал өнөөдрийг хүртэл үргэлжилж байна. Уг ордыг ашиглах тендерт дотоодын хөрөнгө оруулагч ялаагүй гэсэн мэдээ байгаа. Энэ талаар УИХ-ын даргын хуулийн зөвлөх А.Гансүх тайлбар өглөө.

Таван толгой ордод дотоодын хөрөнгө оруулагч ялаагүй

Өнөөдөр бидний ажиглаж байгаагаар Тавантолгой орд маань өөрөө стратегийн орд юм. 2007 онд УИХ-ын 27-р тогтоолоор стратегийн орд болгосон. Хөрөнгө оруулагч дээр Хонконгын МСС компани 51 хувь, БНХАУ Шинхуа компани 49 хувь эзэмшиж байгаа. Энэ компаниуд нь төмөр замаа ч эзэмшинэ, хөрөнгө оруулалт, удирдлага, дэд бүтэц, орлого, үйлдвэрлэлт гэх мэтчилэн бүх зүйлээ хийгээд явна. Харин Сумитома корпораци бол үндсэн хөрөнгө оруулагч биш. Тодруулбал Сумитома зөвхөн худалдааны түнш юм. Дээр дурдсан МСС, Шинхуа компани хоёулаа Монгол Улсын дотоодын хөрөнгө оруулагч биш. Яагаад гэвэл хөрөнгө оруулалтын тухай хуулинд нийцэхгүй байгаа юм. Хуулинд “Дотоодын хөрөнгө оруулагч гэж хөрөнгө оруулж байгаа Монгол Улсад бүртгэлтэй хуулийн итгээд, хувь хүн” гэж заасан байдаг. Харин дээрх хоёр компани манай улсад ямар ч бүртгэлгүй юм.

Стратегийн орд гэж юуг хэлэх вэ

Ашигт малтмалын тухай хуулийн 4.1.12-т заасан байдаг. Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд гэж үндэсний аюулгүй байдал, эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх хэмжээний эсхүл жилд Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 5-аас дээш хэмжээний бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж байгаа буюу үйлдвэрлэх боломжтой ордыг хэлнэ гэж байгаа юм. Таван толгой нь улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн байдаг. Ингэхээр дараагийн асуулт гарч ирж байна. Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн бол яах ёстой юм бэ гэж.

Тэгэхээр хуулинд “Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоосон стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг хувь өмч, хуулийн этгээдтэй хамтран ашиглавал төрийн оролцооны хэмжээ 50 хүртэл хувьтай болох бөгөөд уг хэмжээг төрөөс оруулсан хөрөнгө оруулалтын гэрээг харгалзан орд ашигласан гэрээгээр тодорхойлно” гэж заасан байгаа. Тэгэхээр яг энэ заалтын дагуу бол таван толгойн ордыг ашиглах энэ компаний 50 хүртэл хувь нь төрд байх шаардлагатай гэсэн үг. Ингээд зөрчигдөөд эхэлж байгаа юм.

Дотоодын хөрөнгө оруулагч яагаад ялсангүй вэ

Энэ дээр алдаа л гарсан байх. Хуулийн энэ заалтууд хүчин төгөлдөр байгаа тохиолдолд саяны компаниуд хууль зөрчихөөр харагдаж байна. Энэ нь эргээд сөрөг дагавартай байж мэдэх юм. Таван толгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж ашиглах ёстой юу мэдээж тийм. Гэхдээ үүнийгээ зөв хийхгүй бол энэ маань нурах аюултай.

 Г.Мягмарсүx