Монголын Сурагчдын Дүрэмт Хувцас Үйлдвэрлэгч Оёдлын Үйлдвэрүүдийн Холбооны /МСДХҮОҮХ/ тэргүүн Ш.Төмөрбаатартай ярилцлаа. Учир нь тэрээр “Их шаглаа” сурагчдын дүрэмт хувцасны үйлдвэрийн эзэн. Нөгөө талаар сурагчдын дүрэмт хувцасны тендер будилуулсан хуучнаар ҮХААЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Х.Золжаргал болон тендерт хуурамчаар ялсан “Шилмэл загвар”, “Өүлэн Мэнч” гэх нэр бүхий долоон компанитай шүүхээр зарга үүсгээд ялалт байгуулаад байгаа билээ.

 

-Сүүлийн үед сурагчдын дүрэмт хувцасны тал дээр байнга маргаан дэгдэх болсон. Та холбооны тэргүүний хувьд энэ тухайд тайлбар өгөхгүй юу?

 

-Манай холбоонд сурагчдын дүрэмт хувцас үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүд багтдаг төдийгүй хамрах хүрээний хувьд өргөн юм. Манай холбоонд 2013 он хүртэл 12-18 жилийн туршид дүрэмт хувцас оёж хүүхэд багачууддаа нийлүүлсэн туршлага бүхий байгууллагууд байдаг. Өнгөрөгч хугацаанд хэрэглэгч олон энэ тал дээр ямар ч маргаан дэгдээж байсангүй. Хэрэглэгчдийн эрх ашигт нийцсэн дүрэмт хувцас оёж тэдний таашаалд нийцэж ирсэн хэрэг. Би өөрөө “Их шаглаа” дүрэмт хувцасны үйлдвэртэй хүн. Гэтэл 2013 онд БСШУЯ-аас сурагчдын дүрэмт хувцасны нэгдсэн шинэ загвар гээч зүйлийг батлалаа. Энэ бол тухайн үед хэдхэн тооны хүний мөнгө угаах ажил байсан гэдгийг шууд хэлмээр байна. Ингээд БСШУЯ-наас загвар батласан атал тухайн үеийн ҮХААЯ, өдгөөгийн АҮЯ бид нар дүрэмт хувцасыг оёно гээд авчихаж байгаа юм. Өртөг өндрийн зэрэгцээ чанар бол авах юм байхгүй ийм хувцас хүчээр шахах оролдлогыг амжилттай хийж эхэлсэн. Ерөөсөө л дунд шатны дарга нарын хийж байгаа мөнгө угаах ажил шүү дээ.

 

-Үнэ өртөг өндөр гэлээ. Энэ талаар?

 

-Манайх болон “Энх зүр”, “Батзүү” зэрэг компаниуд бол 48-58 мянган төгрөгөөр 3-4 иж бүрдэл хувцасыг хүүхэд багачуудад хүргэж байсан. Гэтэл шинэ загварын хувцас гаргаж ирээд 118-160 мянган төгрөгөөр шахаж эхэлсэн. Энэ нь эцэг эхчүүдийн нуруун дээр чамгүй хүнд ачаа ирсэн хэрэг. Нөгөө талаар чанарын хувьд муу. Загвар дизайн гээд хүнээ огт бодоогүй хувцас үйлдвэрлээд шахаж эхэлсэн нь харамсалтай. Эцэг эхчүүд ч өндөр өртгөөс гадна өнгө загвар нэгэн хэвийн гээд шүүмжилж эхэлсэн ч тэд БСШУ-ны сайдын стандарт хувцас заавал өмсөх ёстой гэсэн тушаалыг хоёр ч удаа гаргуулж, сургуулиудад шахсан. Өөрөөр хэлбэл мөнгө угаагчид хүчээр шахах оролдлогоо удаа дараа хийсэн хэрэг. Сурагчдын дүрэмт хувцасаар мөнгө угаахгүй байж болмоор юм.

 

-Та бүхэн хамтраад энэ загвараас нь авч хийгээд хэрэглэгч олонд хүргэж болоогүй юм уу?

 

-Бид тухайн өнгө загвараар хамтдаа оёод явъя гэсэн оруулаагүй. Аргаүй шүү дээ, хэдхэн тооны хүний луйвар учраас мань мэтийг оруулахгүй байхгүй юу. Тиймээс арга ядаад захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд хандаж, тэдний буруутайг тогтоосон. Гэтэл тендер өгсөн яамдын нөхөд шүүхээр гүйлдэж байгаад давж заалдаад тэдний талд шийдвэр гарчихсан. Тэгэхээр нь бид Улсын дээд шүүхэд хандсан юм. Ийнхүү яван явсаар энэ оны долдугаар сарын 1-нд Дээд шүүхээс тэднийг олон зүйлд буруутгаж, бидний буруугүйг тогтоож өгсөн.

 

-Энэ буруутай гээд байгаа нөхдөө нэрлэхгүй юу?

 

-Тухайн үеийн ҮХААЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Х.Золжаргал, БСШУЯ-ны Бага дунд боловсролын газрын дарга н.Эрдэнэчимэг  тэргүүтэй “Шилмэл загвар”, “Өүлэн Мэнч”, “Төмөр трейд”, “Шүтэн уул”, “Эрд сүлж”, Торгон хийц”, “Бүтээлч үйлс” гэсэн долоон компани байгаа юм. Тэд 2013 онд сурагчийн дүрэмт хувцасны үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор Засгийн газраас 23 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт өгөхөд 14 тэрбум төгрөг хаашаа орсон нь мэдэгдэхгүй алга болсон нь шүүхээр тогтоогдсон зүйл шүү дээ.

 

-Тэгэхээр эдгээр буруутай этгээдүүийг шүүх яг ямар буруутай гэж тогтоосон бол. Та товчхон хэлэхгүй юу?

 

-Би шүүхийн шийдвэрээс товчлоод хэлье. Шийдвэрт “...зах зээлд өрсөлдөх зарчим түүний хууль дүрмийг зөрчиж, цөөн компанид давуу эрх олгосон...” гэх буюу “...Өрсөлдөөний тухай хуулийг зөрчиж, Батзүү, Энхзүр, Их шаглаа компаниудын гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж БСШУЯ-ны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын даргын болон ҮХААЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан тушаалуудыг тус тус хүчингүй болгосугай...” ,“ҮХААЯ-ны хариуцаж үйлдвэрлэсэн дүрэмт хувцас чанарын шаардлага хангаагүй. Хэрэглэгчдийн эрх ашигийг илт зөрчсөн өндөр үнэтэй. Салбарын сайдын 2013 оны тавдугаар сарын 20-ны өдрийн А/179 дүгээр тушаалд хяналт тавьж ажиллаагүй” гэх буюу “...дүрэмт хувцасны үйлдвэрлэлийг дэмжихээр өгсөн 23 тэрбум төгрөгийг ҮХААЯ-наас долоон ААН-д өгсөн бөгөөд 14 тэрбум төгрөг чухам юунд зарцуулагдсан нь тодорхой бус...” гэх мэт олон зүйлээр буруутгасан.

 

-Ямартай ч та бүхний талд шийдвэр гарч. Гэхдээ 2013 оноос хойш 2015 он гэхээр бизнесийн үйл ажиллагаанд урт хугацаа. Өнгөрсөн хугацааны алдагдал гэж мэдээжийн хэрэг гарсан байгаа. Энэ тухай дурдахгүй юу?

 

-Өнгөрөгч хугацаанд гарсан алдагдал бол их байгаа. Манай үйлдвэрт гэхэд л шинэ загвар гэх луйвраас болж 380 сая төгрөгийн хувцас байж байх жишээтэй. Хамгийн наад зах нь гэхэд л манайд ажиллаж байсан ажилчид сул зогсолт хийсэн. Бид чадвартэй мэргэшсэн ажилчдаа гудамжинд гаргачихгүйн тулд даатгалын салбарт мөнгө төлөхөөс эхлээд тодорхой хэмжээнд цалин олгоод өнөөдөртэй золгож байна. Энэ бүх зүйл зээлээр явж ирлээ. Банкны зээлийн хүүгийн алдагдал, торгууль гээд дурдаад байвал олон бий. Энэ тал дээр шүүхэд хандахаар материалаа бэлтгэж, мэргэжлийн байгууллагуудаар шалгуулж дүгнүүлж байгаа юм.

 

-Та өнгөрөгч хугацаанд сул зогссон гээд хохирсон мөнгөн дүнг тодорхойлуул чамгүй тоо гарах байх даа?

 

-Зарим нэг зүйлийг илүү тодорхой болгохоор Санхүүгийн мэргэжлийн байгууллагад хандсан. Одоогоор бид тодорхой зүйл дээр нэхэмжлэл гаргаад явж байна. 2013 оны аравдугаар сарын 1-нээс хойшхи банкнаас авсан мөнгөний хүү, хүүгийн торгууль юуны өмнө гарч ирсэн. Би гэхэд банкнаас 250 сая төгрөг зээлчихсэн байсан. Энэ нь 117 саядаа хүрээгүй байхад бидний ажлыг дампууруулсан. Гэтэл өнөөдөр энэ мөнгөн дүн хүү торгуультайгаа нийлээд 198 сая төгрөг болчихсон байх жишээтэй. Ажилчдын үйл ажиллагааг саатуулсан сул зогсолтын мөнгө. Өнгөрөгч хоёр жилийн хугацаанд компанийг өөрийн хуримтлалгүй болгосон нөхөн төлбөр. Хуримтлалгүй болсон учраас ажилчдынхаа нийгмийн даатгалаас эхлээд нийгмийн олон зүйлийг нь хангахын тулд өөрийн охин Т.Буяннэмэхийн ажилладаг Банк бус санхүүгийн байгууллагаас авсан зээл. Одоо манайд борлогдоогүй 380 сая төгрөгний хувцас гээд олон зүйлийг дурдаж болно. Энэ тал дээр Аудит, Санхүүгийн байгууллагаар дүгнүүлж байж нарийн тоо нь гарах байх. Тэгэхээр нь иргэний шүүхэд хандана. Манай бусад компаниуд ч бүгд ийм замаар хохирлоо барагдуулах болно. Ямартай шүүх бидний үнэн зөвийг тогтоосноор хүүхэд багачууд маань хямд өртгөөр чанартай хувцас өмсөх боллоо.

 

 

А.Гал