Сүүлийн үеийн гол сен­саци бол төрийн зол­голтын тавагны идээг буруу өрсөн, тэрнээс болж гурван хүн ажлаасаа халагдсан гэх шуугиан байлаа.

Боов буруу өрснөөс болж халагдсан гурван хүний тухайд том нүгэл хийлээ гэж хүмүүс шүүмжлэхээс бус том хууль зөрчлөө гэж ярих хүн нэг ч алга. Хууль зөр­чөөгүй юм бол ажлаасаа  халагдах учиргүй дээ. Энэ тухай Төрийн ёслолын албаны дарга Ж.Сэрээжаваас асуулаа. 

-Цагаан сараар төрийн өндөрлөгүүдийн өмнөх тавгийн идээг 10 үеэр зассан үйлчилгээний ажилтнуудыг ажлаас нь халсан гэж үнэн үү?

-Үнэн. Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын үйлчилгээний тасгийн гурван хүн ажлаасаа чөлөөлөгдсөн. Төрийн ёслолын албанаас ч холбогдох ажилтан, удирдах албаны хүмүүс хариуцлага хүлээсэн байгаа.

-Боов буруу өрсөн нь ажлаас халах шалтгаан мөн үү?

-Та надаас тодруулга авч байгаа учраас л би танд хариулж байна.

Бид хоёрын яриа ердөө энэ. За ингээд ул боов сондгой биш тэгш өрсөн хэргээр гурван хүн /үүнээс ч олон хүн хариуцлага хүлээсэн бололтой.сурв/ ажилгүй болдог юм байна. Үүндээ тулсан бол ул боов өрөхөд баримтлах наад тэгш сондгой ёс чинь мухар сүсгийн нэг хэлбэр юм. Зовлон, жаргал  гэж заавал өрөх ёстой гэж хаана ч хуульчлаагүй. Тэр дундаа төрийн ёслолын арга хэмжээний ул боовыг 5,7,9 үеэр өрнө гэсэн хууль хаана ч байхгүй. Мухар сүсгээс болж, ул боов буруу өрлөө гэж хүмүүсийг ажлаас нь халсан нь буруу. Ядарсан гурван цэвэрлэгч тэр боовыг нь өрсөн байгаа л даа. Тэгээд л халсан байгаа. Энэ гурвын нийгэмд хийгээд, Монголын төрд учруулсан хор хохирол юу байгааг дарга нараас нь асуухад хэлэх үг байхгүй нь тодорхой.

Ер нь бол ертөнцөөр дүүрэн мухар сүсгийн яриа байдаг юм шүү дээ. Дийлэнх улс орны төр засаг тэр бүгдээс өөрийгөө авч гараад хөгжил цэцэглэлт өөд бодлогоо чиглүүлээд явж байдаг. Монголчууд бидний бахархал болсон Чингэс хааны нас барахдаа хэлсэн үг байдгийг та бүхэн санаж байгаа байх, "Ёр билгээс болж төрийн аливаа хэргийг цалгардуулахыг хориглоно. Намайг үхлээ гэж Тангудыг дайлаар орохоо зогсоож болохгүй. Юу ч болоогүй юм шиг цааш яв" гэж. Их хааны ийм зарлиг байна. Ихэс дээдсийн ийн уламжлуулж ирсэн зарлиг лүндэн өнөөдөр хэрэггүй гэж үү. Ийм байхад өнөөдөр төрийн ажилд ёр билгийг бодож хүмүүс "цаазлах" нь хэтийдсэн ажил. Чингэс хааны дахин нэг баримтыг дурдаж болно. Тэрбээр өөрийн үзэл санаа­ны их багш болох Хөхчү­гийнхээ ууцыг хугалахгүй л байсан байлгүй дээ, мухар сүсэгтэй хүн байсан бол. Ялгаж салгадаг, эрх ашгийн эрэмбэ дараагаа тодорхойлж чадсандаа төрийг төвшитгөж, түмэн олноо нэгтгэж, Монгол Улсыг байгуулсан байлгүй. Явж ирсэн түүх маань ийм байтал мухар сүсэг, мун­харсан үйлдэл өнөөдөр төр засаг хийгээд нийгэмд хавт­гайрсан нь сэтгэл эмзэглүүлж байна. Үүнийг төр засгийн зүгээс голчлон дөгөөн дэвэргэж байгаа нь бүр ч болгоомжлууштай. Гал тахих л гэнэ. Галыг эмэгтэй хүн асаахгүй л гэнэ. Энэ бүхэн төр засгийн ордноор болж бай­гаа үйл явдлууд. Монголын төр айхавтар оролцоотой байгаа. Одоо тэгээд дундад зууны, тэр дундаа шарын шашин орж ирээд арилсан бөөгийн зэрлэг хатуу ёс жаяг эргэж сэргэх нь гэхээс айдас төрмөөр болж байна. Өнөө­дөр боов буруу өрлөө гэж хүмүүсийг хуйгаар нь ажлаас халж байна. Энэ мухар сүсгээс үүдэлтэй. Үүнийг ингэж өнөөдрийн төр засаг өөгшүүлээд байх юм бол удахгүй 18 настай онгон охиноор тахил өргөнө гээд давхилдах нь ээ, энэ төрийн зайрангууд. Зуун нялх хүүхэд алж эхийг нь уйлуул, зуун ботго хөнөөж ингийг нь буйлуул гээч рүү явах нь ээ. 

Монгол Улс хуультай, хуулийн засаглалтай орон. Тэр хуулийнхаа дагуу л бүх зүйл явах ёстой. Хүмүүс ажиллаж амьдрах ёстой. Хуулиас давсан ёс заншил, мухар сүсэг байх ёсгүй. Ёс заншил, мухар сүсгээр төрийг удирдаж явна гэж байхгүй. Энэ төр засгийнхан улаан цагаан хууль зөрчсөн хамаа­тан садан, танил талуудаа шоронд явуулах нь байтугай  ажлаас зайлуулж чаддаггүй мөртлөө хатсан хавсай илүү өрлөө хэмээн хүмүүсийг олноор нь ажлаас хална гэдэг байж боломгүй асуудал бослоо. 

Одоо ажлаас халагдсан тэдгээр хүмүүс ямар хууль зөрчиж ажлаас халагдсанаа хууль шүүхээр тогтоолговол таарна. Тэгээд ч феодалын үеийнх ч юм уу гэмээр төрийн золголт гэдэг энэ нүсэр арга хэмжээг ард түмэн дургүйцэн хэлэлцдэг боллоо. Дур­гүйцэн яриад өнгөрөх биш дургүйцэн хэлэлцдэг болсон шүү. Насан өндөр ахмад буурлууд, аав ээждээ золгодог уламжлал­тайгаас бус төрд золгоно гэж юу байсан юм хэмээн ярьж шүүмжлэх нь их боллоо. Ард түмний ааш аяг ямар байна, ярьж хэлж, шүүмжилж байгаа юмс нь юу байна гэдгээс төр засаг хэрхэн ажиллаж байгаа нь дүгнэгддэг билээ.

П.Хашчулуун