УИХ-ын чуулганаар энэ оны долдугаар сарын 9-ний өдөр Хөдөө аж ахуйн “Халх гол” чөлөөт бүс байгуулах тухай тогтоол баталсан. Ийнхүү Халх голын сав газарт чөлөөт бүс байгуулах нь Монгол Улсын газар нутагт гаднынхан эзэн суух нөхцлийг бүрдүүлж байна. Өөрөөр хэлбэл, чөлөөт бүс нэрээр гадаадын компанид газраа үнэ төлбөргүй эзэмшүүлэх боломжийг нээж байна хэмээн нутгийн иргэд үзэж, тэмцэж эхлээд байгаа юм. Мөн Халх голын сав газрыг чөлөөт бүс нэрээр будлиантуулж байгааг эсэргүүцэж хэсэг хуульчид өчигдөр Үндсэн хуулийн цэцэд хандлаа. Тэд Чөлөөт бүсийн тухай хуульд зааснаар “Тухайн улсын хүн амын гурван хувь хүртэлх гадаадын иргэд чөлөөт бүсэд амьдарч болно” гэж заасан байдаг. Үүний дагуу Монгол Улсын хүн амын гурван хувьтай тэнцэх гаднын иргэд хууль ёсоор орж ирэх нөхцөл бүрдээд байна хэмээн үзэж байгаа юм. Ингэснээр тухайн бүсэд Монгол Улсын иргэн тусгай зөвшөөрөл үзүүлж нэвтрэх болж байгаа юм. Харин нутгийн иргэдийг энэ сарын 12-17-нд нүүлгэхээр болжээ. Халх голын уугуул оршин суугч 3000 гаруй иргэнийг мал, хуйтай нь албадан нүүлгэх ажлыг УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаагаар ахлуулсан ажлын хэсэг хэрэгжүүлж байгаа юм байна. Энэ үеэр өмгөөлөгч Г.Батбаяр хэлэхдээ “Чөлөөт бүсийн тухай хуулиар олгож байгаа газар нь өөрөө олон сөрөг үр дагавар дагуулж байгаа юм. Тухайлбал, Халх голын сав газарт газар тариалан эрхэлж байгаа хүмүүс, хувиараа бизнес эрхэлж буй малчид, компанийн газар, Буйр нуурын тусгай хамгаалалтын бүс зэрэг газартай давхцаж байгаа нь хууль тогтоомжийг зөрчиж байгаа хэрэг юм. Ингэснээрээ энэ нь Газрын тухай хуулиар зохицуулагдах боломжгүй. Чөлөөт бүсийн тухай хууль тусдаа биеэ даасан хууль. Энэ хуулиараа зохицуулна хэмээн зарласан. Мөн тухайн чөлөөт бүс гэсэн нутаг дэвсгэрт ажиллах удирдах хүний нэр нь тодорсон. Тодруулбал, “Мон Хангай” гэх архины үйлдвэрийн эзэн тус чөлөөт бүсийн захирагчаар ажиллах нь тодорхой болсон. Чөлөөт бүсийн тухай хуульд тухайн бүс нутагт амьдарч буй иргэдийн эрхзүйн хуулийг Захирагч өөрийн үзэмжээр гаргана гэж заасан байгаа. Тухайлбал, Эрүүгийн хууль, Захиргааны зөрчлийн хуулийг тухайн захирагч зохионо гэсэн үг болж байна. Түүгээрээ Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт нэг хуультай байна гэсэн зарчмыг зөрчиж байна. Чөлөөт бүсийн тухай хуулийн биелэлтийг хэрэгжүүлэх зорилгоор есдүгээр сарын 12-17-нд ажлын хэсэг байгуулж, тухайн орон нутагт амьдарч буй иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэх, Халх гол сумын төвийг хаана суурьшуулах вэ гэсэн судалгаа шинжилгээний ажил хийхээр очиж байж болзошгүй. Нөгөө талаар Иргэдийн мэдээлэл авах эрхийн тухай хууль, Мэдээллийн ил тод байдлын хуулийг зөрчиж байна. Учир нь энэ төслийн талаар иргэдэд ямар ч мэдээлэл алга. Тиймээс Үндсэн хуулийн цэцэд хандах нь зүйтэй гэсэн шийдвэр гаргаад хандаж байна” гэж тайлбарласан юм.

М.Энхцэцэг