Урин дулаан хавар цаг айлчлан айсуй. Үүнийг дагалдан өвөлдөө нам жим байсан зам барилга,   үйлдвэрлэлийн газрууд их ажлын өмнөх  бэлтгэлээ базаагаад тун завгүй.

Манай улсад барилгын салбар эрчимтэй хөгжиж байгаа. Түүнийг дагалдан барилгын түүхий эд, материалыг эх орондоо  хямд төсөр үнээр үйлдвэрлэх асуудал ч яригддаг. Барилгын чухал түүний эд, материалын  нэг нь цемент. Манайд цемент үйлдвэрлэдэг Дархан, Хөтөлийн зэрэг цементийн үйлдвэрүүд бий. Мөн дээр нь МАК тэргүүтэй томоохон компаниудын оролцоотойгоор Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн 2010-2015 оны стратеги төлөвлөгөөний тэргүүлэх чиглэлд Цагаан суваргын болон Хөх цавын цементийн үйлдвэрийг /Дорноговь/ ашиглалтанд оруулахаар төлөвлөөд байгаа ажээ.

Эдгээр зорилтын дагуу “Монполимет групп” болон “МАК” зэрэг манай томоохон компаниуд дотоодын ордоо түшиглэн цементийн үйлдвэр барихаар төлөвлөж байна. Зөвхөн  “МАК”  компани гэхэд л Хөх цавын болон Олон-Овоотын шохойн чулуун ордыг түшиглэсэн жилд 500 мянгаас 1 сая тонн цемент үйлдвэрлэх үйлдвэр барихаар төлөвлөжээ.  Энэ нь монголчууд ойрын үед цементээр өөрсдийн хэрэгцээг бүрэн хангачихна гэсэн үг.  Гэтэл төр засаг  үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжихийн оронд жилдээ  1 сая тонн цемент үйлдвэрлэх Хятадын “Улаан цемент”-ийн үйлдвэрийг Төв аймгийн Сэргэлэн сумын Салхитын хөндийд бариулахаар болжээ.

Шинэчлэлийн Засгийн газар мөрийн хөтөлбөртөө “Үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжинэ”  гэсэн ч, үнэн хэрэгтээ Хятадын үйлдвэрийг дэмжихээр болж байх шиг. Төв аймгийн Сэргэлэн суманд баригдаж байгаа  хятадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Лянь Хө” компани цементийн үйлдвэрээ энэ онд багтаан ашиглалтанд оруулахаар бэлтгэж байгаа аж. Манай улсын Ерөнхий сайд, холбогдох яамдын удирдлагууд ч энэ үйлдвэрт ихээхэн “найр тавин” хандаж байгаа мэдээлэл байна. Ингэж хандах болсны шалтгааныг өнгөрсөн намар БНХАУ-д айлчлах үеэрээ манай улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг хятадуудын албаны хүмүүст  “энэ үйлдвэрийг дэмжиж ажиллана” гэж ам алдсантай холбоотой гэж  дүгнэх хүмүүс ч бас байна.

Эл үйлдвэрийг барих газрыг  тухайн үед Сэргэлэн сумын Засаг даргаар ажиллаж байсан, өдгөө Төв аймгийн ИТХын даргаар ажиллаж байгаа Ц.Мэндсайхан гэгч эрхэм хятадуудад  анх олгосон гэдэг.  Түүгээр ч зогсохгүй  энэ хүн Төв аймгийн Сэргэлэн сумын газрыг  сөөм газар ч үлдээлгүйгээр олгочихсон, товчхондоо бол түүнийг  сумын Засаг  даргаар ажиллаж байх хугацаандаа Сэргэлэн  сумыг “худалдчихсан” гэж  нутгийнхан хэллээ. Ийнхүү монгол төр, орон нутгийн дэмжлэгтэйгээр хятадын цементийн үйлдвэр баригдахаар болж байна.

Ямартай ч  монголын барилгын  стратегийн  чухал  түүхий эд болох цементийг хятадууд хангахаар болж байх шиг. Энэ нь наанадаж  барилгын үнэ ханшийг хятадууд тогтоох, цаанадаж   монголын үндэсний аюулгүй байдалд сөрөг нөлөө учруулахуйц үйл явдал болж болзошгүйг холбогдох байгууллагууд нэгэнт анхаарах цаг нь иржээ.

“Лянь Хө” цементийн үйлдвэр нь Монголын  хамгийн их салхины урсгал оршдог Салхитын хөндийд баригдаж байгаа нь  их хэмжээний химийн элементийн  тоосжилт үүсгэн,  улмаар  тэр нь салхины аясаар  хөөгдөн Дундговь, Өмнөговь аймгийн зарим сумдын иргэдийн эрүүл мэндэд   сөрөг үр дагавар  дагуулж мэдэхээр байгаа юм.

Монголын цементийн бодлогыг “базах” хятадуудын  “Лянь Хө” цементийн үйлдвэр нээгдэх өдөр дөхсөөр...

Э.Батхүү