“ТМ” телевизийн “Таны мэдээллийн мөрөөр” нэвтрүүлгийг үзэж суутал нэгэн иргэн холбогдлоо. Тэрбээр сэтгэл шимшрэм мэдээлэл хэлж, энэ талаар ил тодорхой сурвалжлуулмаар байгаагаа сэтгүүлчид хэлсэн. 

Тэр хүний яриа Өмнөговь аймагт олноороо орж ирж сууршьсан хятад иргэдийн тэжээсэн ноход нь малчид малаа бариулж, мал барьсан нохойг буудаж устгасныхаа төлөө малчид эргээд өөрсдөө хятадуудад зодуулж, хөл гараа хугалуулсан тухай байв. Хятад иргэдийн энэ даварсан үйлдлийг манай төрийн цагдаа таслан зогсоохын оронд хятадуудтай нийлээд малчдыг дарамталдаг тухай тэр иргэн ярьсан. Энэ мэдээллийг Өмнөговь аймагт мал маллаж аж төрдөг дүү нар нь өөрт нь утасдаж хэлсэн гэж байлаа. Тэрбээр өөрийнх нь дүү нарт ийм явдал тохиолдсонд болон энэ аймагт хятад иргэд ингэж даварч байгаад ихэд бухимдаж байгаагаа илэрхийлнэ билээ. Иргэний эл яриа Өмнөговь аймагт хятадууд битгий хэл тэдний тэжээсэн нохой ч хүртэл том байдаг юм байна гэсэн ойлголт төрүүлсэн.

Телевизийн шууд нэвтрүүлэгт холбогдсон тэр иргэн худлаа яриагүй. Бухимдлаа илэрхийлж байгаа дуу хоолойны өнгө, төр засаг иргэдээ үнсэнд хаясан шалз шиг ингэж хаясан зэргийг учирлан хэлсэн нь харин ч нэгийг бодогдуулсан. Тэр хүнд тэгж худлаа ярих шаардлага ч байхгүй. Дашрамд дурьдахад, хятад иргэдийг нохой тэжээж, таргалуулж байгаад дараа нь түүнийгээ төхөөрч иддэгийг хэн хүнгүй л мэднэ. Улаанбаатарт барилга барьж байгаа хятад иргэд хоолныхоо махыг ингэж болгодог нь хүмүүсийн нүдэнд ил л байдаг.

Ингээд бодохоор эх орны өмнөд хязгаар, өмнийн говьд суурьшсан хятадууд юу хийж, яаж ч дураараа дургиж байдаг юм билээ. Олны дундах яриагаар өрх гэрээ авч явдаг, өрх толгойлсон говийн эмэгтэйчүүдэд ус, түлээг нь зөөж, хонь малыг нь эргүүлж тус дэм болох янзтай өөртөө дасгаж байгаад гэрт нь ороод, гэрийн эзэн суучихсан хятад эрчүүд ч олон гэх юм билээ. иймэрхүү мэдээллүүдийг сонсоод байхад эх орондоо байж харь улсын иргэдэд зодуулаад, хөл гараа хугалуулаад, бас болоогүй гэртээ оруулаад суулгачихсан байгаа Өмнөговь аймгийн иргэд муу л байна даа гэх бодол төрдөг.

Өмнийн говьд хятадууд даварч, тэднийг зарим монгол түшмэд даврааж байгаа жишээ цөөдөхгүй. Өмнөговь аймгийн Номгон сумын нутагт Булган хорго буюу нутгийн иргэдийн хэлж заншсанаар Хар уул гэдэг нэртэй газар байх бөгөөд энэ газар говийн бага дархан цаазат газрын орчны бүсэд багтдаг төдийгүй хар, цагаан тугалгын ордтой гэдэг. Гэтэл энэ уулыг манай хүйтэн сэтгэлт зарим ноёдын тусламжтайгаар хятад иргэд ухаж сэндийчэж байгаа тухай мэдээллийг нутгийн иргэд Монголын байгаль орчны төлөөх хуульчдын холбоо төрийн бус байгууллагынханд ирүүлжээ. Мэдээллийн дагуу нягтлахаар тус холбооныхон Өмнөговьд очиж, тус аймгийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын дарга Бадарч, Говийн бага дархан цаазат газрын хамгаалалтын захиргааны дарга Н.Болд нартай цуг Булган хорго руу явахаар болжээ.

Гэтэл Н.Болд гэх эрхэм нь “Тэнд юу ч байхгүй. Ямар ч хятад иргэн байхгүй. Очоод ямар ч хэрэг байхгүй” гэж явуулахгүй санаатай саад хийж байснаа гэнэт “Надад ажил гарлаа” гээд бултчихсан байдаг. Гэвч холбооныхон Бадарч даргаар нь газарчлуулж, зорьсон газартаа очиход хэд хэдэн тасалгаатай түр сууц угтсан бөгөөд сууцанд дөнгөж түрүүхэн идсэн болов уу гэмээр гурилтай шөлний үлдэгдэл, хүн амьдардаг гэдгийг илэрхийлэх аяга, тавга, тэр ч бүү хэл хогийн савандаа хатаж амжаагүй усан үзэм, нойтон мах хаясан байсан гэнэ билээ.

Ямар ч хяналт, зөвшөө¬рөлгүйгээр Монголын газар нут¬гийг, тэр дундаа дархан цаазтай газар нутгийг ухаад сууж байгаа хятад иргэдэд мэдээлэл дамжуулж, зугтаалгасан хүн нь “Ажил гарчихлаа” гээд хамт яваагүй Н.Болд байх магадлалтай гэдгийг холбооныхон хэлсэн. Ийм адал явдалтай учирснаа Улаанбаатарт буцаж ирсэн хойноо холбооныхон холбогдох яаманд мэдэгдэж, шалгуулах хүсэлт тавихад яамны түшмэдүүд шалгасан нэр хэмээгээд “Жилийн өмнө тэр яриад байгаа хятад иргэд гараад явчихсан байна” гэх зэргээр аргалаад өнгөрүүлжээ.

Гадаадын иргэн харьяатын асуудал эрхлэх газрын байцаагчийн яриагаар бол ганц Өмнөговь аймаг гэлтгүй Дорнод, Ховд аймагт хятад иргэд энэ маягаар олноороо хяналтгүй суурьшсан байгаа. Ийнхүү хариуцдаг алба нь ч дээрх аймгуудын хаана нь, аль суманд нь хэдэн хятад иргэн, ямар ажил хийж байгааг мэдэхгүй гэж байгаа юм. Хариуцсан газар нь мэдэхгүй байхад өөр хэн мэдэх болж байна аа. Хэдэн жилийн дараа хятад иргэдэд манай улсын зарим хэсэг эзлэгдчихсэн байх магадлал энэ янзаар бол тун өндөр байна. Энэ бол эмгэнэл юм шүү.
 

Ц.Эрдэнэцэцэг

Өдрийн шуудан сонин