Цагдаагийн албан хаагчийн ёс зүйн дүрмийн 2.3-т албан тушаалын бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхдээ иргэн, хамтран ажиллаж байгаа албан хаагчтай адил тэгш, хүлээцтэй, хүндэтгэлтэй харилцаж, тэдний нэр төр, алдар хүнд, хууль ёсны эрх ашиг сонирхлыг хүндэтгэнэ гэж заасан байдаг.

Түүгээр зогсохгүй Монгол Улсын эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх үйл ажиллагааны гол зорилт бол хууль сахиулагч хэнбугай ч хүнлэг, энэрэнгүй, шударга, хуульд захирагдах ёсыг баримтлах ёстойг зорилгоо болгосон байдаг.

Эдгээрийг дурдахын учир цагдаагийн албан хаагч ажлын байран дээрээ гэрчээр дуудсан бүсгүйд аархаж, элдэв бусаар доромжилж, биед нь халдаж буй бичлэг ихээхэн шүүмжлэл дагуулаад байна. Цагдаа буюу хууль сахиулагч хэнбугай ч гэрч битгий хэл гэмт хэрэгтэнтэй ч ингэж харьцах эрхгүй юм. Гэтэл Монголын цагдаа иргэнээ “Юу юм, чи муу. Юу гэж томроод байгаа юм” гэж ирээд өндөр дуугаар зандарч ирээд биед нь халдсан нь нийгэмд маш том айдсыг бий болгочихлоо. Олон нийтэд ил болоогүй хэдэн мянган хэргийн цаана гэрч битгий хэл гэмт хэрэгтэндээ цагдаа нь яаж аашилсан бол, ямар хууль бус үйлдлийг гаргасан бол гэдгийг бодохоос айдас хүрч байна. Цагдаа гэрчдээ халдсан хэргийг тодруулбал, Сүхбаатар дүүргийн Цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэст уржигдар А гэх оюутан охин гэрчээр дуудагдсан юмсанж. Гэрчээр дуудагдах болсон шалтгаан нь олон нийтийн газарт танхайрсан хэрэгтэй холбоотой байжээ. Цагдаагийн хэлтсийн байцаагч ирж мэдүүлэг өг гэсний дагуу А явж очсон байна. А-гаас Сүхбаатар дүүргийн Цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн байцаагч Н мэдүүлэг авах ёстой байсан бөгөөд охиныг өрөөнд нь ороход принтерийн хороо цэнэглэхээр гарчээ.

Ингэхдээ А-г өрөөндөө хүлээж бай гэсний дагуу үлдсэн байна. Тухайн байцаагчийн өрөөнд бичлэг дээр гарч буй Б нарын гурван байцаагч сууж байсан гэнэ. Гэрч охин ариун цэврийн өрөөнд орох болсноор асуудал мандсаныг тэрээр хэлж байгаа юм.

Энэ тухай А хэлэхдээ “Би ариун цэврийн өрөө орох шаардлагатай болоод хаана байдгийг асуусан юм. Гэтэл нэг байцаагч шууд хориглоод эхэлсэн. Чи муу хаачих гэж байгаа юм. Явуулахгүй, суу гэсэн. Гэвч би гараад явчихсан. Даанч ариун цэврийн өрөөг нь олоогүй учраас нөгөө өрөөнд нь буцаж орсон. Гэтэл тухайн байцаагч бүр уурлаад босч ирээд, янз бүрээр доромжилж байгаа гарыг минь хүчтэй нудраад суулгасан. Би маш их айж сандарсан. Надаас мэдүүлэг авах байцаагч биш, шал өөр хүн надад гар хүрээд, уурлаж доромжлоод зандраад байхаар би гар утсаа гаргаж ирээд бичлэг хийсэн. Тийм үйлдэл гаргаж байгаа хүн ямар ч асуудал үүсгэхийг үгүйсгэхгүй шүү дээ. Гэтэл “Юу юм, чи муу. Юу гэж томроод байгаа юм. Чи яагаад ийм газар утастай орж ирж бичлэг хийдэг юм бэ” гээд уурлаад гар руу дахин хүчтэй нударсан. Би айсандаа гараад зугтаачихсан. Гэтэл араас нөгөө цагдаа чанга дуугаар “Наад муугаа бариад авцгаа” гээд орилж эхэлсэн” гэж байгаа.

Монгол Улсын хууль сахиулагч том субьект, хүн ардынхаа энхийн манаанд зогсдог цагдаа иргэндээ ийм хүндэтгэлгүй ханддаг болжээ. Болжээ ч гэж дээ, ийм байсаар ирсэн юм тэд. Гагцхүү хүний эрх, эрх чөлөө нэгдүгээрт тавигдаж байгаа XXI зуунд цагдаа нар социалист нийгмийн сэтгэлгээнээсээ салахгүй явж ирлээ. “Хүн нь байхад хэрэг нь олддог” “философиор” ажиллаж ирсэн өмнөх нийгмийн үеийн сэтгэлгээ Монголын цагдаагаас арилаагүй байна. Үүнийг хууль зүйн салбарын бүхий л шатныхан шүүмжилсээр буй юм. Үүний тод илрэл энэ үйл явдал боллоо.

Тиймээс Монгол Улс цагдаа нараа хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэгч, ардчилагч орнуудад боловсрол эзэмшүүлдэг болох хэрэгтэй. Хуучин үеийн боловсролын тогтолцооноосоо салж, АНУ, Япон, Солонгос зэрэг хүний эрхийн мэдрэмжтэй, ардчилагч орнуудад цагдаа нараа сургах цаг болжээ.

Үндсэн хуулийн 16.14-т...гэм буруутай нь хуулийн дагуу шүүхээр нотлогдох хүртэл хэнийг ч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож үл болно гэж заасан. Сүхбаатар дүүргийн Цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн байцаагч Б-гийн том дуугаар зандран, гар хүрч буй үйлдэл нь хохирогч эмэгтэй гэрч ч бай, магадгүй гэмт хэрэгт холбогдсон ч шүүхээр буруутай нь тогтоогдоогүй бол цагдаагийн албан хаагч урдаас яллаж, ялгаварлаж, буруутгах, бүр доромжилж, биед нь халдах эрхгүй юм.

Цагдаагийн энэ үйлдэл сахилгын том зөрчил болоод зогсохгүй эрүүгийн ноцтой хэрэгт ч холбогдохоор болоод байна. Эрүүгийн хуулийн 21.12.1 буюу эрүү шүүлт тулгах буюу Төрийн албан хаагч тайлбар, мэдүүлэг авах, хэрэг хүлээлгэх, ял, шийтгэл оногдуулах, ялгаварлах зорилгоор өөрөө, эсхүл бусад этгээдийг хатгаж, зөвшөөрөл олгож, эсхүл бусад байдлаар тухайн үйлдлийг хийхийг зөвшөөрч байгаагаа илэрхийлж бусдын бие махбод, сэтгэл санааг шаналган зовоосон бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ гэсэн байдаг. Цагдаагийн албан хаагч Б ийм үйлдлийг гаргачихаад байна. Хохирогч нь А гэх охин болж таараад байна.