“Оюу толгой” ХХК-ийн ерөнхийлөгч бөгөөд гүйцэтгэх ерөнхий захирал Эндрью Вүдлэйтэй ярилцлаа.

-Хувь нийлүүлэгчид далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөөнд гарын үсэг зурснаар Оюу толгой гацаанаас гарлаа гэх хүн олон байна. Дубайд гарын үсэг зурах болсныг гайхаж хүлээж авах хүн цөөнгүй байх шиг. Яагаад Дубайг сонгосон юм бол?

-Цэвэр ложистикийн шинж чанартай гэж хэлж болно. Ерөнхий сайд хөрөнгө оруулагчдад зориулсан аяллаа эхлүүлж байгаа. Энэявцад ньхамгийн ойрхон уулзаж болох газарДубай байсан юм. Ийм шалтгаанаар Дубайд уулзъя гэсэн тов гарсан. Тавь, зуун жилээр үргэлжлэх ийм томтөслийн хувьд гол зүйлсээ тохироод цаашаа явах нь чухал байсан. Ийм урт хугацаанд үргэлжлэх төсөл дэлхийд тун цөөхөн. Энэ өнцгөөс нь харахад далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөөнд гарын үсэг зурна гэдэг бол маш таатай мэдээ.

-Хоёр тал гол асуудлууд дээрээ ойлголцолд хүрч чадсан гэж үзэж болох уу?

-Оюу толгойн хувьд дэлхийн зэсийн хамгийн том, сайн ордын нэг. Дахиад хэлэхэд энэ төсөл маш урт хугацаанд хэрэгжинэ. Тэр утгаараа “Оюу толгой” төсөл нэг талаас олон төрлийн үйл ажиллагаа шаардана, нөгөө талаастом боломж, бололцоо өгнө. Ийм онцлогтой төслийг цааш нь амжилттай хэрэгжүүлэхийн тулд хувь нийлүүлэгчид суурь асуудлууд дээрээ маш сайн тохиролцож авах хэрэгтэй. Тэгж байж энэ төсөл өгөөжөө өгнө. Хувь нийлүүлэгчдийн хэлэлцээр нэлээд урт хугацаанд үргэлжиллээ. Олон ч асуудал тохирлоо. Хайлуулагчийн цэвэр буцаалт, рояалти төлбөр, зөвшөөрлүүд, татвар, төслийн санхүүжилт зэрэг олон цогц асуудлыг талууд хэлэлцэж тохиролцсон. Тохиролцоонд хүрсэн учраас “Оюу толгой” гэдэг төслийг урт хугацаанд саадгүй авч явах бололцоо бүрдлээ.

-Цаг авахаар үндсэн асуудлаа эцэслэж тохирсон гэж ойлгож болох нь ээ?

-Тэгж ойлгож болно. Зарч­мын шинжтэй гол асуудлууд дээрээ хувь нийлүүлэгчдийн аль аль нь нэлээд цаг зав зарцуулж, тохиролцоонд хүрч чадсан. Цаг гаргаж ярилцсан нь ч сайн хэрэг болсон. Урт хугацаанд хэрэгжих төс­лийнхөө гол суурь асуудлаар тохиролцоонд хүрэхийн тулд ингэхээс аргагүй. Багагүй хугацаанд хэлэлцээрийн ши­рээний ард сууснаар цаашид гарч болзошгүй асуудлуудыг урьдчилж харах, асуудал үүсэх бүрд хоорондоо хэрхэн ойлголцож явахвэ гэдгийн суурь зарчмыг тодорхойлж өглөө.Үүгээрээ үнэ цэнтэй.

-Төслийн санхүүжилтээр орж ирэх зургаан тэрбум ам.доллар яг энэ ондоо багтаж орж ирэх боломж бий юу?

-Би хувьдаа боломжтой гэж харж байна. Учир нь бидхувь нийлүүлэгчдийн хэлэлцээрийн явцад төслийн санхүүжилт авах банкуудтай байнга харилцаж холбоотой байсан. Мэдээллээ дор бүр нь өгч ажилласан.

-Гэхдээ банкуудын өгсөн хугацааг өмнө нь хэд хэдэн удаа сунгаснаас эхлээд асуудал бий. Зэсийн зах зээлийн ойрын төлөв ч тийм сайн биш гэсэн таамаг гараад байгаа...?

-Зэсийн салбар ойрын хугацаанд таагүй, үнийн хувьд харьцангуй доогуур байна гэсэн таамаг бий. Гэхдээ урт хугацаандаа өсөлттэй байх дүр зураг харагдаж байгаа. Хөрөнгө оруулагчдын хувьд энэ боломжийг ашиглахыг хүснэ. Тийм болохоор би хувьдаа боломжтой гэж дүгнээд байгаа юм. Мэдээж төслийн санхүүжилтийг эцэслэх ажлыг хувь нийлүүлэгчидхариуцаж гардан гүйцэтгэнэ.

-Далд уурхайн бүтээн байгуулалт үргэлжлэхээс өмнө ТЭЗҮ батлах, сая таны хэлсэн төслийн санхүүжилтийг эцэслэх гээд өчнөөн асуудал байна уу?

-Дахин хэлэхэд урт хугацааны том төсөл гэдэг бол их хэмжээний мөнгөн хөрөнгө зарцуулж, маш олон талын үйл ажиллагааг хамардаг онцлогтой. Далд уурхайн үйлдвэрлэлийг бүрэн хэмжээгээр эхлүүлэх цаг хугацааг бидөнөөдрөөс хойш таваас долоон жил гэж харж байгаа. Энэ хугацаандгазар доорхи хонгил гэхэд л 200 орчим км-ийг барьж байгуулна. Үүнээс гадна шаардагдах дэд бүтцийг барьж байгуулах нүсэр ажил бий.Сая дурдсанбүх ажилнэг өдөр эхлэхгүй л дээ.Ажил дөнгөжэхлээд явж байна. Энэ хоорондтөслийн санхүүжилтийг эцэслэх, зөвшөөрөл авах, ТЭЗҮ-ийг хянаж батлуулах ажил бий. Үүнээс гадна сар сараар нарийн төлөвлөсөн олон ажил гарч ирнэ. Тэр бүрд гэрээ контракт байгуулах, хүмүүсээ сургаж бэлдэхээс эхлээд их ажил ундарч таарна. Үйлдвэрлэл эхлэх гэдэг нэг өдрийн асуудал мэт боловч түүнд бэлдэх нь шат дараалсан нарийн ажиллагаа байдаг.

-Далд уурхайн бүтээн байгуулалт монголчуудад юу өгөх вэ гэдгийг олон хүн сонирхож байгаа. Жишээ нь “Оюу толгой” төсөл дээр хэчнээн хүн ажиллах бол?

-Эхний шатны бүтээн байгуулалтыг анзаарсан байх. Бүтээн байгуулалтын үе шатанд ажиллагсдын тоо өндөр байгаад үйлдвэрлэл эхлээд үйл ажиллагаа тогт­вор­жих үед багасдаг. Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын үед ч ийм байдал ажиглагдана. Одоогоор яг хэчнээн хүн ажиллах талаар нарийн тоог эцэслэж гаргаагүй байна. Гэхдээ бидний багцаагаар 3000 орчим хүн ажиллах болов уу гэсэн тооцоо бий. Тэгэхээр 3000 орчим хүн үндсэн үйлд­вэрлэл дээр ажиллана гэсэн үг. Туслан гүйцэтгэгч, ханган нийлүүлэлтийн сүлжээгээр дамжин ажил орлоготой болох хүмүүсийг оруулж тооцвол энэ тоо хэд дахин үржигдэнэ. Зөвхөн үндсэн ажиллах хүчний тоог харахаас гадна “Оюу толгой” төслийн эдийн засагт бий болгох энэ мэт сайн нөлөөг нь давхар харах хэрэгтэй.

-Далд уурхайн бүтээн байгуулалт үргэлжилбэл ханган нийлүүлэгчдийн хэчнээн хувь нь монгол компани байх бол?

-Одоо явагдаж байгаа хангамжийн үйл ажиллагааг харахад Оюу толгой төслийннийт ханган нийлүүлэгчдийн 60 гаруй хувь, нийт зардлын 60-аас дээш хувь нь Монголын, Өмнөговийн компаниудад ногдож байгаа. Оюу толгой компанийн хувьд далд уурхайн бүтээн байгуулалт, цаашлаадүйлдвэрлэлийн үе шатанд монгол компаниудаа дэмжиж ажиллана. Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын явцад, цаашид ч ханган нийлүүлэлтийн одоогийн хувь хэмжээг бууруулахгүй байхыг хичээнэ. Энэ хэмжээнээс ч нэмэгдэх бололцоотой. Миний хувьд байж болох зүйл гэж бодож байна. Байж болох гэж хэлэхээс илүү заавал байх ёстой гэж тодотгох учиртай асуудал. Ийм хэмжээнд хүргэхийн тулд аль аль талдаа хичээж ажиллана. Арилжааны сайн нөхцөлтэй, аюулгүй ажиллагааг хамгийн түрүүнд тавьдаг компаниудыг дэмжиж ажиллах чин хүсэл эрмэлзэл бидэнд бий. Барилгын үе шатанд Монголд байхгүй зарим нэг тоног төхөөрөмж, сэлбэг материалыг гаднаас авч таарна. Гэхдээ гол ан­хаа­рал Монголын ханган нийлүүлэгчид дээр төвлөрнө.

-”Оюу толгой” төслийн хувьд монгол залуусыг нарийн мэргэжлээр бэлдээд эхэлчихсэн. Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын явцад өндөр цалинтай нарийн мэргэжлийн орон тоон дээр монгол залуус бас ажиллах байх...?

-Манай компани эрдэс баялгаас эрдэм мэдлэг, ур чадвар үнэт зүйлсийг бүтээнэ гэсэн алсын хараатай. Далд уурхайд шаардагдах ур чадвар ил уурхайгаас арай өөр. Далд уурхайд ажиллах хүмүүсийг бэлтгэх,сургах, хөгжүүлэх, нарийн мэргэжил шаардсан ажлын байран дээр бэлдэж ажиллуулах тал дээр анхаарч байгаа. Бэлтгэгдсэн хүмүүс ч бий. Бид өмнө нь далд уурхайд багагүй хэмжээний ажил хийсэн. Нэлээд хүмүүсийг цаг зав гаргаж сургасан. Цаашдаа ч сургана. Өнөөдрийн байдлаар манай компанийн ажиллах хүчний 95 хувь нь монголчууд байгаа. Хэдийгээр олон улсын хөрөнгө оруулагчтай ч бид өөрсдийгөө монгол компани гэж бахархалтайгаар хэлдэг. Тэр утгаараа бид монгол ажилчдынхаа хувь хэмжээ, байр суурийг хадгалж үлдэх бодлого барина. Оюу толгой төслийн өгөөж ганц үүгээр хэмжигдэхгүй. 50-100 жил үргэлжлэх энэ том төсөл хэрэгжих явцдаа олон тэрбум ам.долларын татвар, хураамж, рояалти төлнө. Үүнийг дагасан дэд бүтэц, бусад ханган нийлүүлэлтийн сүлжээнд Монголын компаниудад маш их боломж бололцоо гарч ирнэ. Би ирээд удаагүй байгаа л даа. Гэхдээ компанийн ажиллагсдынхаа асуудалд эерэгээр хандаж, юмыг машхурдан сурч, хөгждөг ур чадварыг мэдэрч, бахархаж байна. “Оюу толгой” компанийн үзүүлэлт “Рио тинто” дотроо нэлээд дээгүүрт ордог. Залуу компанийн хувьд энэ бол өндөр амжилт. Энэ амжилтдаа тулгуурлаж дараа дараагийн амжилтаа бүтээнэ гэсэн өөдрөг бодолтой ажиллаж байна.

 

Ц.БААСАНСҮРЭН