Ч.ЗОТОЛ

Зөвлөлдөх санал асуулга явуулах тухайхуулийн төслийг УИХ намрынчуулганаараа хүч түрэн баталж байв. Тэгвэл хаврын чуулганы эхэндзөвлөлдөх санал асуулга явуулахзөвлөлийг нүд ирмэх зуур  байгуулж, санал асуулгын эхний шатаа  орондаяар эхлүүлээд авлаа. Тэр нь Үндсэн  хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах талаарзургаан сэдэвтэй. Статистикийн газарМонгол Улсын иргэдийн бүртгэлээссанам­саргүй түүврийн ар­гаар 1570 иргэнийг сон­гож хэлэлцүүлэгт оруул­на. Сонгогдсон хүмүүс хаа­нахын хэн байхнь нууц гэж байгаа. Ажлын хэсэг энэталаар эхний өдөр мэдээлэхдээ 1570 ир­гэнийг хамруулна  гэсэн. Тэгвэл дараагийн өдөр нь 1570 өрх байна гэв. Тухайн өрхийн сонгуулийн насанд хүрсэн ир­гэнийг 27-60 хүртэл насаар нь эрэмбэлэн жаг­саана. Тэгээд нэгийг ньсонгоно гэх. Түүний тулд 200 сая төгрөг зар­цуу­лахаар төсөвлөжээ. Сонгогдсон иргэдээс Үндсэн хуулийг өөрчлөхүү, үгүй юу” гэсэн ганц л хариулт авна. Харин юуг нь яаж өөрчлөхийг УИХ дахь 65-ын бүлэг шийднэ.  Магадгүйзөвшөөрсөн ч, эс зөвшөөрсөн ч “Ард түмнээс асуусан,  зөвлөлдсөн. Иргэд тэг гэсэн”  гээд  эрх баригч нам суудлаабөхөлж, эрхээ дархлах зүйлийг өөрчлөлт нэрээр Үндсэн хуульд оруулах гэж  байна уу даа. Түүний цаана ч бас  асуулт гарч  байна. Тэр нь зөвлөлдөх санал асуулгаар халхавчилсан   Ерөнхийлөгчийн  сон­гууль эхэлчихэв үүгэсэн хард­лага дагуулж буй юм. Ажлын хэсгийнхэн, Зөв­лөл­дөх зөвлөл гээчийн үг яриа, үйлдлүүд хүртэл эхнээсээийм сэтгэгдэл тө­рүүлж байгаа нь нууц биш. Эхний жишээ 1570 иргэн байснаа, өрх болж хувирсан явдал.  Ажлынхэсэг, Зөвлөлдөх зөвлөлийн бүтцийг аваад үзье. Зөвлөлдөх зөвлөл нь найман гишүүний бүрэлдэхүүнтэй.Гадаадхэргийн сайд асан Ц.Гомбосүрэн, Төрийн хошой шагналт, хөгжмийн зохиолч Н.Жанцанноров, Улсын Бага хурлынгишүүн, АИХ-ын депутат “иргэн” Д.Ламжав, МХАҮТ-ын Ерөнхийлөгч Б.Лхагважав, МУИС-ийн Хуульзүйн сургуулийнбагш, ҮХЦ-ийн гишүүн асан Ц.Сарантуяа, Олон нийтийн сүлжээний зөвлөх Д.Сүхжаргалмаа, Ган­дантэгчинлэнхийдийн тэргүүн хамба, АИХ-ын депутат, Үндсэн хууль батлалцсан Д.Чойжамц, Шинжлэх Ухааны академийн тэр­гүүн дэд ерөнхийлөгч Д.Чулуунбаатар нарыг нэг баг болгожээ. Үүнээс  Үнд­сэн хууль ярьдаг “иргэн” Д.Ламжавыгийнхүү “чоно” болгож,  нийгмийн эрх ашгийн төлөө зоригтой дуугар­даг, Иргэний хөдөл­гөөний намын дэд дарга  Д.Сүхжаргалмаа, саяхандаа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн талаар сөрөг байр суурь илэрхийлж явсан МХАҮТ-ынЕрөнхийлөгч Б.Лхагважав нарыг “хонь” болгожээ гэж л харагдаж  байна. 

 Зөвлөлдөх санал асуулгыг зохион байгуу­лахад туслалцаа үзүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүнД.Лүндээжанцан ахалж УИХ-ын гишүүд, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар, УИХ-ын тамгын газрын эрх бүхийалбан тушаалтнууд багтжээ. УИХ-ын гишүүн, Тө­рийн байгуулалтын байн­гын хорооны дарга Н.Энхболд, УИХынги­шүүн Г.Занданшатар, Ард­чил­сан намын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат, УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Я.Содбаатар, ЗГХЭГ-ын дарга Ж.Мөнхбат нар туслалцаа үзүүлэх ажлыг зохион байгуулна. Мөн мэргэжил аргазүйн туслалцаа үзүүлэх дэд хэсгүүд ажиллах  юм байна. Аймаг, сумын ЗДТГ-ууд ч  туслалцаа үзүүлэх ажилддайчлагдана. Ажлын хэсэгт АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбатыг зүгээр ч нэг уриагүй нь мэдээж. Шударгагишүүдийн нэг Ж.Батзанданг ч гэсэн дундаа залж суулгачихаад юм хэлэхээр нь “Ажлын хэсэг байж” гэж аргацаахтактик нь тэр  биз.

Зөвлөлдөх санал асуул­гын хугацаа Ерөн­хий­лөгчийн сонгууль­тай давхцаж таараад бай­гаа учраас яах ар­га­гүй сонгуулийн са­нал авах хэлбэр гэ­сэн хардлага байна. Аж­лын хэсгийнхнээс зөвлөл­дөх санал асуулга, хэлэлцүүлгийн товыг асуу­хаар  Д.Лүндээжанцан ги­шүүнээс эхлээд “өчиг­дөр ярьчихсан” гэхчлэн ундууцаж байгаа нь үүн­тэй холбоотой ч юм бил үү хэн мэдлээ. Ямартай ч зөвлөлдөх санал асуулгад сонгогдсон  хүмүүсийг ирэх сарын 6-нд Төрийн ордонд  цуглуулан хэлэлцүүлэг явуулна. Эрх баригчид  нэгэнт өөрсдийн санааг гүйцэлдүүлэхээр улайрч байгаа хойно статистикаас үл хамаарч  ярсхийтэл гар өргөх өөрийн хүмүүсээ л сонгосон байж таарна. Эцэст нь иргэдээ  Үндсэн хуулиар хүлж авснаар зохиосон үлгэрээ  жаргаах ийм л довтолгоог МАН-ынхан орон даяар эхлүүлээд байна.