Дэлхийн тэр­бумтнуудыг тэргүүлж, “For­bes” сэт­гүүлд нэрээ мөнхөлж, ман­даж явсан Михайл Ходорковскийн бизнес, улс төрийн амжилт нэг л өдөр В.Путины “ачаар” уруугаа эргэсэн түүхтэй.

В.Путины улс төрийн хавчилга, дарангуйллын дор арав гаруй жил шоронд хоригдсон түүний хамгийн ихээр үзэн ядах хүн нь ОХУ-ын Ерөнхийлөгч баймаар.Гэтэл Михайл Ходорковский Бер­линий ханын музейд сэт­гүүлчидтэй уулзахдаа “Би В.Путиныг үзэн яддаггүй. Учир нь тэр миний гэр бүлээр оролдоогүй. Үүнийг нь би үнэлсэн” гэжээ. Түүний энэ мэдэгдэл дэлхий дахиныг гайхшруулав. Эцэг нь гэмт хэрэг, албан тушаалын хэрэгт орооцолдсон бол манайхан шиг эхнэр хүүхдийг нь хавчиад эхэлчихдэг үзэгдэл Орост байдаггүй юм байна. ОХУ-ын төрийн эрхэнд сүүлийн 20 гаруй жил ноёрхлоо тогтоож буй В.Путин М.Ходорковскийн гэр бүлийг гарын үзүүрээр хөдөлгөж, хэн ч биш болгоод өнгөрөх эрх мэдэл түүнд байсан. Одоо ч бий. Гэвч тэр тэгсэнгүй. В.Путин жудагтай зан гаргажээ. Мөнхийн өрсөлдөгч нь байсан М.Ходорковскийг л ялах сонирхол түүнд байснаас биш гэр бүлээр нь оролдохыг хүсэээгүй аж.

Харин монголчуудын хувьд байдал арай өөр. Дайсан бол дайсан гэж үзэн ядаж, хэлэх хэлэхгүй үгээр өрсөлдөгчөө доромжилж, эрээ цээргүйгээр оролддог биш бил үү.

Нэг улстөрчийг шалгасан бол араас нь эхнэр, хүүхдийг нь хэрэгт холбогдуулдаг, ажлаас нь чөлөөлдөг, дарамталдаг үзэгдэл бий болчихсон. Ийм жишээ манайд олон бий. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаярыг АТГ-аас шалгахын хажуугаар эхнэрийг нь мөн дуудаж байцаахдаа хүнд суртал гаргасанд эрхэм гишүүн эгдүүцэж байлаа. Ж.Энхбаяр гишүүн АТГ-ынхантай уулзахдаа “АТГ сүүлийн үед улстөржсөн байдлаар ажиллаад байгаа юм биш үү. Манай гэр бүлийн хүнийг шалгаад долоо хонож байна. Надаас асуух юмаа асууж болдоггүй юм уу. Өдөр болгон дуудаж байна. Энэ шалгалтаа хурдалж болох уу. Өөрийн зүгээс өгөх материалыг өгчихсөн шүү дээ. Н.Ганболд дарга аа, шаардлагатай бол миний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх хүсэлтээ өгчих л дөө” хэмээн буухимдаж суусан. Эхнэрээр нь хуулийнхан “оролдоод” байхад зүгээр суудаг эр хүн гэж юу байхав. Эхнэр, хүүхдээ хамгаалж, өмгөөлөх нь хүний ёс.

Мөн УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь, Ё.Отгонбаяр нарын эхнэрийг хуулийнхан шалгасан. УИХ-ын гишүүдийн эхнэрийг хуулийнхан зүгээр суулгахаа больсон юм шиг байгаа юм. Ж.Батсуурь гишүүний эхнэр “Цэвэр агаар сан”-гаас их хэмжээний хөрөнгө завшсан хэрэгт холбогдсон ч түүний оролцоо байгаагүйг шүүхээр тогтоосон юм билээ. УИХ-ын гишүүний гэргий гэдэг үндэслэлээр л шалгагдсан юм болов уу. Ё.Отгонбаярын эхнэр О.Эрдэнэсолонгын хувьд их хэмжээний мөнгөний асуудалтай гэгдэж хэрэг нь шүүхэд шилжээд буй. Өөр нэгэн жишээ бол “МИАТ”-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Ц.Орхоны эхнэр Ү.Цэцэгмаа. Түүний үйлийг манай хуулийнхан ч үзсэндээ. “МИАТ”-ийн Дайны эрсдэлийн сангаас их хэмжээний хөрөнгө завшсан хэрэгт Ц.Орхоныг шалгахдаа эхнэрийг нь мөн оролцоотой гэж хэдэн сараар хорьчихсон. Ямартаа л “Ц.Орхон эхнэрээ суллахын тулд мөнгө угаасан 20 улстөрчийн нэрийг зарлахаар болжээ” хэмээн мэдээлж байхав. Ингэж эхнэрээ өмгөөлсний хүчээр “аавынд” оруулалгүй авч хоцорч чадсан. Эр нөхөр нь гэмт хэрэгт буруудсан байлаа гээд эхнэрийг нь хамаатуулаад хэдэн сараар хорьж цагдчихдаг байж болохгүй баймаар. Аль эсвэл Монгол эмэгтэйчүүд эр нөхрүүдээ дагаад гэмт хэрэг хийчихдэг онцлогтой юм уу.

МАХН ын дарга Н.Энхбаярын гэр бүлийг ямагт хууль шүүхийнхэн мөрдөж мөшгиж ирсэн. Түүний эхнэр хүүхдийг нь хаана юу хийж, хэнтэй уулзаж явааг нь алгасалгүй дагаж байв. Аавынх нь гэрт нэгжлэг хийсэн, эхнэрийг нь байцаасан, шалгасан гээд экс Ерөнхийлөгчийн гэр бүлээр хуулийнхан ч “оролдож” байсан. Н.Энхбаярын охин дүү Н.Энхтуяаг одоо ч интерполоор эрэн сурвалжилсаар байна.

Хамгийн сүүлийн жишээ гэхэд, 21 настай Б.Цэдэн-Иш бүсгүйн үхэлд буруутгагдаж буй Г.Алтанхүүд тохиолджээ. Түүний сургуульд ороод удаагүй байгаа бяцхан хүүг ангийнхан нь “Аав чинь хүн алсан” гэх утга бүхий үгсээр гадуурхах болсон гэнэ. Иймээс Г.Алтанхүүгийн анхны эхнэр “Би өнөөдөр хүүхдээ ч сургуульд нь аваачиж өгөхдөө айдаг болсон. Миний хүүг янз бүр болгочих вий. Сургуулийнхан болон ангийнхан нь буруугаар ойлгох вий гэсэн айдастай амьдарч байна” хэмээжээ. Аавынх нь алдааг хүүд нь үүрүүлдэг ийм араншинг хүүхдүүдэд хэн заагаад өгчихөв. Томчууд, эрчүүдийн үлгэр дууриалал хүүхдүүдэд ч халджээ. Энэ бүхнийг хэн бий болгов. Томчууд л. Тиймээс юу ч мэдэхгүй бяцхан үрсэд ялыг нь үүрүүлж болохгүй баймаарсан.

 

Т.АМАРТҮВШИН