Хоёр жил гаруйхны дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгууль болно. Зургаан жилээр ганцхан удаа сонгогдох хатуу болзолтой хоёр дахь Ерөнхийлөгч, 1992 оны Ардчилсан Үндсэн хуулиас хойших долоо дахь Ерөнхийлөгч тодорно.

Ардчилсан Үндсэн хуулиар анхны Ерөнхийлөгчийг 1993 онд сонгосон. МАХН-аас Л.Түдэв, МҮАН-МСДН-ын эвслээс П.Очирбат нэр дэвшин өрсөлдөж П.Очирбат сонгогдсон. 1997 онд МАХН-аас Н.Багабанди, МҮАН-МСДН-ын эвслээс П.Очирбат, МУНН-аас Ж.Гомбожав нар нэр дэвшиж Н.Багабанди Монгол Улсын хоёр дахь Ерөнхийлөгч болсон. 2001 онд МАХН-аас Н.Багабанди, АН-аас Р.Гончигдорж, ИЗН-аас Л.Дашням нар нэр дэвшиж Н.Багабанди хоёр дахь удаагаа сонгогдсон. 2005 онд МАХН-аас Н.Энхбаяр, Эх орон-Ардчилал эвслээс М.Энхсайхан, Эх Орон намаас Б.Эрдэнэбат, БНН-аас Б.Жаргалсайхан нар өрсөлдөж Н.Энхбаяр Монгол Улсын гурав дахь Ерөнхийлөгчөөр сонгогдож байв. 2009 онд МАХН-аас Н.Энхбаяр, АН-аас Ц.Элбэгдорж хоёр нэр дэвшиж, Ц.Элбэгдорж ялж Монгол Улсын дөрөв дэх Ерөнхийлөгч болсон. 2013 онд МАН-аас Б.Бат-Эрдэнэ, АН-аас Ц.Элбэгдорж, МАХН-аас Н.Удвал нар нэр дэвшиж, Ц.Элбэгдорж ялснаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр хоёр дахь удаагаа ажилласан. 2017 онд МАН-аас М.Энхболд, АН-аас Х.Баттулга, МАХН-аас С.Ганбаатар нар нэр дэвшиж өрсөлдсөн. Эхний санал хураалтаар ялагч тодроогүй учир хоёр дахь санал хураалтад М.Энхболд, Х.Баттулга хоёр орж өрсөлдөөд Х.Баттулга ялж Монгол Улсын тав дахь Ерөнхийлөгч болсон. 2021 оны сонгуульд МАН-аас У.Хүрэлсүх, АН-аас С.Эрдэнэ, ХҮН-аас Д.Энхбат нар дэвшиж, У.Хүрэлсүх ялснаар Монгол Улсын зургаа дахь Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон.

Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2027 оны ээлжит сонгуульд УИХ-д суудалтай таван нам нэр дэвшүүлнэ. МАН, АН, ХҮН, ИЗНН, Үндэсний эвслээс нэр дэвшигчдээ өрсөлдүүлнэ. Өнөөдрийн байдлаар дээрх намуудаас нэр дэвшигчид албан ёсоор тодроогүй бөгөөд зөвхөн горилогчдын түвшинд яригдаж байна. Тэгэхээр горилогчдод одоогоор 1977 оны зургадугаар сараас өмнө төрсөн байх л шаардлага тавигдаж байгаа гэсэн үг. МАН-аас ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр, ЕТГ-ын дарга Г.Занданшатар, ГБХНХ-ын сайд Л.Энх-Амгалан, Батлан хамгаалахын сайд С.Бямбацогт, АН-аас Тэргүүн Шадар сайд Л.Гантөмөр, УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг, УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар, УИХ-ын гишүүн, УИХ-ын дэд дарга Б.Пүрэвдорж, УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, ХҮН намаас Шадар сайд Т.Доржханд, Дефакто Д.Жаргалсайхан, ИЗНН-аас УИХ-ын гишүүн асан С.Оюун, УИХ-ын гишүүн Б.Батбаатар, Үндэсний эвслээс МАК компанийн Б.Нямтайшир, УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр нар нэр дэвшихээр зэхэж буй ажээ. Нэг үгээр тэднийг Монгол Улсын долоо дахь Ерөнхийлөгчид өөрсдийгөө сойж байгаа гэхэд болно. Нэрсийг харахад хэн нь ч нэр дэвшсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч сонгогдчих чансаатай улстөрчид байна. Гэхдээ хэн нь ч “Би Ерөнхийлөгчид нэр дэвшинэ” гэж одоогийн байдлаар хэлээгүй. Энэ талаар улстөрчдийн дунд яригдаж, тэрийг тэдний үйл хөдөлгөөн нотлох байдалтай байгаа юм. Одоо 2025 он гарчихлаа. 2027 онд сонгууль болно. Ямар ч сонгуулийн өрсөлдөгчид тодордог л хугацаа.

Тэр тусам 2027 оны сонгууль 1993 оноос хойших хамгийн олон өрсөлдөгчтэй болно. Намууд дээр ч өрсөлдөөн ихтэй, ширүүхэн байх төлөвтэй. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчид өрсөлдөх амбицаа эхэлж илэрхийлсэн нь хожно. Хэн түрүүлж мэдэгдэл хийж, сонгуулийн бэлтгэлдээ орно, түүнд ялалт ирэх магадлал өндөр байна.

 

Ө.Билэг