-АТГ С.ГАНБААТАР, ГААГ-ИЙН ШҮҮХ ХОЁРООС УРЬТАХААР ШИЙДЭВ ҮҮ-

​УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатарыг авлигын хэргээр шалгаж эхэлсэн гэнэ. Яагаад ч юм писхийтэл инээмээр ч юм шиг, бусад шалгуулагчтай харьцуулахаар чамламаар ч шиг санагдав. Энгийнээс энгийн тэр “амьтан” эдүгээ УИХ-ын гишүүн болсон ч гэсэн “миний өрөөсөн” аятай санагддаг юм гэчихвэл “томорсон” болох байх даа. Ямартай ч Авлигатай тэмцэх газраас түүнийг шалгах болсон шалтгаанаа “албан тушаалаа урвуулан ашигласан” гэж байгаа юм. Урвуулах ганц албан тушаал нь УИХ-ын гишүүн. Тэгэхээр урьд хождын яв­дал бололтой. Энэ талаар сонирхоход тус хол­бооны зарим гишүүнээс “Үйлдвэрчин хороолол”, “Үйлд­вэрчин цамхаг” зэрэг орон сууцжуулах төсөл хэрэг­жүүлэхийн тулд МҮЭХ-ны харьяа Тээвэр үйлчилгээний төвийг хууль бусаар татан буулгасан, газрыг нь хувийн компанид өгөх гэж байна хэмээн түүнийг буруутгаж буй­тай холбоотой болоод яв­чихлаа. Гэвч үүний дараа С.Ганбаатар “цэвэр гүтгэлэг” хэмээн хэв­лэлийнхэнд тайлбарласан. Хэдийгээр авлигачин бүхэн эх­лээд гүтгүүлж байна гэж мэдэгддэг “уламжлалтай” ч С.Ганбаатарт олон нийт итгэдэг. Тэр тусмаа газар хулгайлж компанид өгөх нь байтугай ширхэг хадаас ч нуугаад халаасалчихааргүй хүн гэж итгэдэг. Харин үүний цаана нэлээд том учир шалтгаан байж мэднэ. Тэгээд ч том хүний найз том.

Жишээ нь Ерөнхийлөгч Ц.Эл­бэгдорж, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг нар Тони Блэйр/ Их Британийн экс ерөнхий сайд/-тэй уулздаг, мэндчилгээ, мессеж солилцдог бол бид хамгийн томдоо л С.Ганбаатар гишүүнтэй утсаар холбогдвол их юм.

Үүнийг сануулахын учир нь өнгөрсөн гуравдугаар сард ноён Тони Блэйр манай улсад бол­сон хөрөнгө оруулагчдын чуулга уулзалтад мэндчилгээ илгээж, дараа нь Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нартай уулзчихаад буцахдаа Монголын Засгийн газарт зөв­лөхөөр ажиллахаар болж гэрээ байгуулчихаад явсан байдаг. Энэ үед нэгэн ухаантай хүн “Хэчнээн сайн хөрөнгө оруулагч ч Монголын төлөө гэж ирдэггүй юм шүү” гэсэн нь санаанд орж билээ. Гэвч манай улстөрчид “Дипломатч Тони Блэйр эв зүйгээ олохгүй байгаа “Рио Тинто” ба Монголын Засгийн газрыг эвийн цавуугаар наагаад өгчихнө” л гээд дүгнээд байдаг. Тэгэхээр С.Баярцогт төдийгүй Оюутолгойн гэрээнд хамааралтай хэн бүхэн ардаа дэлхийн хэмжээний “асаалттай танк”-аар хамгаалуулсан байгаа биз.

Харин одоо “Анти-Оюутолгойн гэрээ” буюу С.Ганбаатар яагаад “авлигачин” болж буйн шалтгааныг харъя. Юуны өмнө УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард л гэхэд хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “Оюу толгой” компанийг олон улсын ГААГ-ийн шүүхэд өгсөн. Үүний үндсэн шалтгаан нь “1803” гээд НҮБ-ын шийдвэр байдаг. Энэ нь бага буурай хөгжиж байгаа орнуудын уул уурхайг түшиглэн хөгжиж байгаа орнууд ядуу буурай орныг дээрэлхэж, тэдний тусгаар тогтнолд нөлөөлж болохгүй гэсэн үндсэн агуулгатай НҮБ-ын шийдвэр юм. Гэтэл “Оюу толгой”-н гэрээ үүнийг зөрчсөн. Тиймээс “Оюу толгой” компанийн гэрээ болоод үйл ажиллагаа манай улсын эдийн засаг, байгаль орчны аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд оччихоод байна.

Мөн энэ гэрээг тэгш эрхийн шударга зарчимд тулгуурлаж хийгээгүй. Рио Тинто Монголыг юу ч мэдэхгүй гэдгийг мэдсээр байж “Голдман сакс” гэдэг өөрийнхөө найзыг явуулж зөвлөгөө өгүүлээд мэдсээр байж өөртөө ашигтай, манайд ашиг муутай гэрээ байгуулсан гэдгээрээ энэ шударга ёсны зарчмыг зөрчсөн учраас ГААГ-ийн шүүхэд өгсөн” гэж ярьсан. Энэ бол түүний нэрийг сэвтүүлэх эхний шалтгаан.

Нөгөөтэйгүүр нам, намын “төлөөлөл”-ийг АТГ-аас шалгаж байхад нэг бие даагч гишүүн тэр дунд “цохиж” явбал үнэмшилтэй. Нөгөөтэйгүүр С.Ганбаатар гишүүн Оюутолгойн гэрээг эсэргүүцэж тасралтгүй дөрвөн жил хашгирсан. УИХ-ын гишүүн болсон ч дуу нь хадсаар. Оюутолгойн гэрээг байнга эсэргүүцдэг, энэ талаар “их мэдлэгтэн” С.Баярцогттой мэт­гэлцээд мэдлэггүйгээрээ дуу­дуулж хоцорсон ч олон нийтээс нэмэх оноо авч чадсан энэ эр цөөнгүй хүний дургүйг хүргэдэг. Гэхдээ С.Баярцогт бол С.Ганбаатараас болоод бус өөрөө л ХОМ-т дансаа бичээгүйгээс болж албан тушаалынхаа “талыг” нь буцааж өгсөн юм шүү.

С.Баярцогтын оронд С.Ганбаатар ХОМ-ээ дутуу бүртгүүлсэн бол нэг талаас анх удаа УИХ-ын гишүүн болж үзэж байгаа юм, хөөрхий гэхсэн. Нөгөө талаас УИХ-ын гишүүнээс нь эргүүлэн татаж ч болох “татаас, түлхээс”-гүй ёстой эгэл ардын хэлтэрхий байхгүй юу. С.Баярцогт, С.Ганбаатарын хоорондын асуудал ингэж дууссан. Дашрамд дурьдахад С.Ганбаатарын дүү С.Гантуул “Оюу толгой” ком­панид ажиллаж байхдаа монгол ажилт­нуудын эрх ашгийг хамгаалснаас болж халагдсан. Дараа нь шүүх түүний зөв болохыг тогтоож ажилдаа орохоор болсон. Энэ бол С.Гантуулын бус монголчуудын ялалт байв.

С.Ганбаатарыг алдаж гиш­гээсэй хэмээн харуулдах нүд, чих дэндүү олон. Сонгогчид бие даагч гишүүн гэж хэн болох, тэр нь улс төрийн сонгуульд ялалт байгуулсан хойноо шударга байж чаддаг эсэхийг С.Ганбаатараар хэмжих гээд харж байгаа. Дээр нь улс төр, бизнесийн хүрээнийхэн ч дандаа жагсаал цуглаан зохион байгуулж, зарга мэдүүлж, засаг огцруулах шаардлага тавьж явдаг түүнийг замаасаа зайлуулахыг хүснэ. Учир нь түүнд намын хамгаалалт байхгүй. Харин одоо УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатарыг АТГ-аас шалгах боллоо. Түүнд шүүхээс өөр аврагч, өмгөөлөгчөөс өөр өмөг түшиг байхгүй.

У.Оргилмаа