Шинэ оны дараахан Ерөнхий сайд маань шоппонг хийж шинээр хэрэгжиж эхэлсэн хуулиа рекламдаад авсан. Тодруулбал, Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийг баталж хэрэгжүүлж эхэлсэн юм. Уг хуулиар НӨАТ-ын буцаан олголттой худалдаа хийсэн иргэн бүр сугалаанд оролцох эрхтэй болсон. Гэтэл хууль хэрэгжиж эхэлсэн өдрөөсөөө хэл ам дагуулав.

Өнөөдрийг хүртэл сугалаатай НӨАТ өгөхгүй байгаа олон газар бий. Сар шинээр хүнсээ цуглуулахдаа гэрийнхээ ойролцоох үйлчлэгч олонтой "Сладко" дэлгүүрээр үйлчлүүллээ. Хүмүүс сугалаанд 20 мянган төгрөг хожлоо гэхийг сонсоод нэгэнт л нэмэгдсэн үнээр бараагаа авч байгаа юм чинь "Сугалаатай баримтаа аваад, оролцоё" гэж бодоод нэхэж байж баримтаа авсан юм. Тэгсэн гэртээ очоод сугалааны дугаараа шивэх гэсэн чинь яасан байх нь уу нөгөө хоёр үсгээр эхэлсэн сугалааны дугаар байхгүй. Зүгээр бар кодтой цаас өгчээ. Тэрийг нь гар утасны бар код уншигчаар уншуултал ямар ч код гарч ирсэнгүй шүү. За ингээд хулхидуулсанаа мэдэж орой болсон тул мөнөөх дэлгүүрт эргэж очсонгүй орхив. Энэ өдөр хорооллын ахуй үйлчилгээний ойролцоо орших "Номин" супер маркетаар орсон юм. Баримтаа заавал авч сугалаанд нь оролцох юм шүү гээд л байнга өөртөө сануулаастай зарим дэлгүүр нь өгөхгүй байгаа гэж дуулсан болохоор ийн сануулсаар... Бараагаа бодуулаад баримтаа хартал "өө нөгөө сугалаанд оролцох тоонууд чинь ердөөсөө харагдахгүй бүдэг хэвлэгдэж" ингээд зохион байгуулагчийн дуудтал хүрч ирснээ "харагдаж л байна даа та тэр худалдагч дээр очоод уншуул" гэв. Очоод учрыг хэлээд дахиж хэвлэж өгөх үү гэтэл "үгүй ээ ахиж хэвлэхгүй би таны кодыг балаар бичээд өгье" хэмээн тоог шууд уншаад бичээд өглөө. За уншсан эсэхийг шалгах гээд бүртгүүлтэл овоо зөв байв.

Сугалаанд оролцох гэсэн биш бөөн эргэлзээ, тээнгэлзээ бас асуудал дагуулаастай. Өчигдөр сугалаатай баримт өгдөггүй дэлгүүрээрээ ортол нэг нөхөр "Сугалаатай баримтаа авья. Яахаараа өгдөггүй юм энэ бараа чинь нэмэгдсэн үнээрээ байгаа биз дээ" гээд худалдагчийг загнан, уурсаж байгаатай таарах нь тэр. Худалдагч "манайх НӨАТ нэмээгүй. Барааны бүх үнэ нэмэгдээгүй. Тиймээс сугалаатай баримт өгөхгүй. Худлаа иргэдийн халаас руу шургалж, мөнгө идэж байгаа төрийнхөний хийж байгаа ажил. Сугалаатай баримт өгч байгаа газрууд барааныхаа үнийг нэмчихсэн байсан дээрээ ахиад НӨАТ-ээ нэмж зарж байгааг хүмүүс ерөөсөө ойлгохгүй юм аа. Иргэдийг сугалаа нэрээр мөнгийг чинь хулгайлж байхад" гэв. Баахан загнасан хүн дуугүй зогсож байгаад "за за" гээд гараад явлаа.

Чухамдаа бол худалдагчийн яриатай санаа нийлж байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр, сугалааны баримт өгөөгүй дэлгүүрийн барааны үнэд НӨАТ нэмэгдээгүй байгаа. Харин сугалаатай бараа өгч байгаа дэлгүүрүүд НӨАТ орсон гэдгийг хүмүүс анзаарч ялгааг нь мэдэх хэрэгтэй. Харин НӨАТ-ээ нэмчихсэн хэрнээ "Сладко" гэдэг дэлгүүр шиг сугалааны баримт өгч буй нь хуулийг зөрчиж байгаа юм.

Мөн зарим нэг нь иргэдийн анзаараггүй байдлыг ашиглаж луйвардаад байна уу гэлтэй асуудлууд гараад байгаа бололтой. "Миний бүртгүүлсэн баримтуудын зарим нь өөр хүн бүртгүүлсэн гэж гарч ирээд, зарим 100 мянгаас дээш худалдан авалттай хоёр баримт маань үнийн дүн зөрүүтэй гээд бүртгэхгүй байна" хэмээсэн иргэд цахим ертөнцөд цөөнгүй байна.

Түүнчлэн "Норжин" худалдааны төвд байрлах "Миний сүлжээ дэлгүүр"-ээр үйлчлүүлэхэд НӨАТ-ын баримтаа кассан дээрээ хэвлэж өгөхгүй ахиж өөр хүнд өгөн сугалаатай баримтаа притнерлүүлж авсан. Тэнд олон хүн үйлчлүүлдэг зарим нэг нь баримтаа авья гэж байж хэвлүүлж авч байхад нөгөө хэсэг нь мэдэхгүй шууд орхиод гарч байгаа юм. Ингээд НӨАТ-аа орхиж явсан хүмүүсийн сугалаатай баримтыг тус дэлгүүрийнхэн л ашиглаж байгаа болов уу гэсэн хар төрсөнг нуугаад яахав. Энэ мэтчлэн уг хуулийн сул талуудыг тоочоод байвал дуусахгүй. Ганц ч худалдагч "та сугалаатай баримтаа тэндээс хэвлүүлж аваарай" гэх мэдээллийг иргэдэд буюу үйлчлүүлэгч нартаа өгөхгүй байгаа нь тиймхэн.

Ингэж иргэдийг хошгируулж байхаар зүгээр л НӨАТ-ын хувиа л буулгачих хэрэгтэй байсан болов уу! НӨАТ-ын буцаан олголттой худалдаа хийсэн иргэн бүр сугалаанд оролцох эрхтэй гэсэн хаа байна аа та минь ээ.