Манай улсад гадны үндэстний хоолны газрууд ихээр нээгдэх болсон. Энэ нь гадны улс оронд ажиллаж байсан хүмүүс эх орондоо ирсэнтэй холбоотой ч, хятад, солонгос тогооч нар цөөнгүй байдаг гэнэ.

Бид та бүхэнд Солонгос хоолны “МаМа” рестораны жоомтой хоолны зургийг дэлгэж анхааруулга өгч байсан билээ.

Энэ нь хэдийгээр сэтгэл сэртхийлгэм мэдээ ч гэлээ иргэдийн эрүүл мэндэдээ анхаарал тавихад нөлөөлөхүйц мэдээлэл гэж үзэж буйгаа хэлэх нь зүйтэй болов уу. Мэргэжлийн хяналтын газар тус ресторанд шалгалт хийж үзэхэд усанд ордог онгоцондоо кимчигээ дардаг байсан нь илэрсэн гэдэг. Энэ мэтчилэн хэд хэдэн Хятад, Солонгос хоолны газруудад шалгалт хийж заримыг нь хаах хүртэл арга хэмжээ авсан билээ.

Харин бид энэ мэдээллийг уншигчиддаа анхааруулга болгох үүднээс Солонгос, Хятад ресторануудын талаар хэлэхэд ч хэл халтирмаар ноцтой зөрчлүүдийн талаар хүргэхээр шийдлээ. 

Бид хэдийгээр хэдэн зуун жил дарласан хэмээн Хятадуудыг үздэггүй ч сүүлийн үед монголчуудын "найз" болоод байгаа солонгосууд ч тийм ч сайн хүмүүс биш бололтой. Цахим хуудасны нэгэн хэрэглэгч хоолыг нь шавдуулсан солонгос тогоочийн монголын алдартай нэгэн бүсгүйн хоолонд үрийн шингэнээ хийж байсан удаа бий... хэмээн бичжээ. Үнэхээр итгэхэд бэрх энэ мэдээллийн мөрөөр ер нь хятад болоод солонгос хоолын талаарх мэдээллүүдийг цуглууллаа.

 

Ер нь хятад болоод Солонгос хоолны газрыхан энэ мэт хүний санаанд оромгүй зөрчлөөс эхлээд нэлээд хэл ам таталдаг ч монголын цагдаагийн жижиг хурган даргаас эхлээд хурандаа хүртлээ хятад, солонгос хоолны газруудаар явж ууж идэж дарвиж байдаг тул мянга матаад ч нэмэргүй өөрөө л хохирч үлддэг тухай иргэд амаас ам дамжин ярьсаар байна. Тэдгээрийн нэгээс сийрүүлье.

 

Хятад, Солонгос хоолны газруудын нийтлэг, зүйлс болон, зөөгч, тогооч, эздүүдийн муу санаа бузар үйлдлүүд маш их. Бүр хэлэхэд хэл хальтармаар.  Тэд хоолны газартаа сайн, муу хоёр янзын хоолны материал цуглуулдаг. Сайн нь ойлгомжтой учир мууг нь дурдая! Хүнсний захаас туранхай ямаан мах, хятад хөлдүү төмс, Хятад байцаа, лууван, нохойн мах, үхрийн туранхай мах, хятад сонгино, ямар ч шинжилгээгүй үхсэн гахайн мах, хятад цагаан будаа зэргийг маш хямдаар авдаг байна.

За ингээд, Цагаан будаагаа халуун усанд хийж 2 хонуулаад агшаана. ямаа, үхэр, нохойн махыг хамтад нь татаж, амтлаад бөөрөнхий мах болгон хөлдөөнө. Хөлдүү төмс сонгиныг бол шууд хүйтэн усанд сойж хэсэг байлгаад дараа нь хоолондоо хэрэглэдэг. Хамгийн гол энэ бүгдийг халуун ногоотой хоолууд болон өөрийн өвөрмөц амттай канжан, сармис, твэнжан, кочүжан зэрэг амт оруулагчтай хоолнуудад л хэрэглэдэг юм байх. Мөн махаа Сод-той усанд хонуулж хөөлгөдөг арга нэлээд түгээмэл гэнэ.

Харин Солонгост иймэрхүү үзэгдэл нь дээр үед их байсан болохоор Солонгос хүмүүс их сайн мэддэг учраас бүх ногоо, махыг жинхэнээр нь хийдэг. Аль болох шарсан, хуурсан хоолны захиалга их авахыг хичээдэг нь хоолны муу материалыг нуух боломж болдог юм байна.

За энийг бол угаас хүмүүс гадарладаг болсон байх.

Харин таны нүднээс далдуур тэд юу хийдэг вэ?

Ихэнх хятад, солонгос тогооч нар хоол захиалга удаад нэхэгдэхэд маш дургүйцдэг. Тэд дургүйцлээ олон аргаар илэрхийлдэг. Мөн шалгалт, байцаагч, цагдаад нар юм уу ямар нэг байдлаар үнэгүй хоол хийхээр бол бөөн уур дүргүйцэл болно.

Тэд ёстой нохойн махыг хонины мах болтол нь туранхай махыг туглын мах болтол боловсруулж чаддаг авьяастай гэнэ.

Хоолныхоо махыг хуурч байхдаа л нус цэрээ хийх, бэлэг эрхтэнийхээ үсийг хийх, нулимах огтоно хулгананы мах холих зэрэг бөөлжис хүргэсэн үйлдлийг хийдэг тухай ам уралдан ярьцгааж байна.  Хоолны үлдэгдэл ашиглах бол энүүхэнд. Тэр байтугай хятад хоолны газар орж ирсэн Монголын алдартай нэгэн бүсгүйн хоолонд үрийн шингэнээ хийж байсан удаа бий гэнэ.

 

Тэгээд эдгээр бузарлагдсан хоолыг үйлчлүүлэгч амтархан идэж байхыг хараад маш их дооглож баясдаг гэнэ дээ. Мөн хоолонд бор цаас жижиглэж хийх, төмс, лууван, байцааны хальс хийх, муудсан мах хийх, муудсан өндөг хийх, байцааны гол хийх зэргээр хоолоо арвин болгодог юм байна. Твэнжангүг, миёгүг, соллонтан, калбитан, кимчижигэ зэрэг шөлнүүдийг жинхэнэ хоолны шавхрууг шүлс, цэр, шээсээрээ амтлаад халуун ногоотой хийдэг гээд хэлчихэд хол зөрөхгүй гэнэ. Мөн гар угаасан усаараа шөлөндөө их хийх тохиолдол байдаг гэнэ.

 

Хятад хоолны газрууд бол голдуу хужаа нараасаа хүнсний ногоогоо авдаг. Тэд нар нь ногоогоо баас шээсээрээ борддог. Хэрэв үйлчлүүлэгч зөөгчийг загнаж зандарвал зөөгч нар ч мөн адил хоолонд нь шүлсээ хийж хутгах, нулимах, хумсныхаа хирийг хийх энүүхэнд байдаг гэнэ.

 

Ер нь бол хоолны газар нэртэй баар ажилладаг л юм байна. Мэргэжлийн хяналт, дүүргээс хүмүүс ирж шалгасан болоод архи дарс, элдэв хоолоор дайлуулаад л гардаг болохоор эдгээр газрууд ингэж дургих нь аргагүй буй за. Дашрамд хэлэхэд эдгээр бусармаг үйлдлүүдийг Даяар Монгол, Хөх Монгол бүлгэмүүд эрт илрүүлж нэлээд олон газруудыг гаднах хаягнаас эхлээд доторх тавилгууд нь хүртэл түйвээж байсан гэнэ. Харамсалтай нь Солонгос, Хятадуудыг өмөөрөх цагдаагийнхан тэдний нэлээд олон гишүүдийг баривчласнаар энэхүү тэмцэл зогсож Солонгос, Хятад хоолны газрууд оодорчээ. 

Хятад, Солонгосууд Монголчуудын генийг сүйтгэх гэж хүнсний дайн зарласан гэсэн яриа байдаг. Тийм ч байж болох. Хятад, Солонгос хүнснээс байнга хорт бодис илэрч байдаг. Хятад ногоо бол хорт хавдар үүсгэдэг. Чухам өөр мөнгөн ус, цацрагт идэвхт бодис, элдэв химийн ямар ч хороор хордуулж байгааг бид яаж мэдэх билээ.

Сүүлийн үед Монголд элдэв хорт хавдар, гаж төрөлт, төрөлхийн хүндэвтэр элдэв өвчин мэдэгдэхүйц нэмэгдсэн. Солонгосууд эрүүл хүнсэндээ анхаарч Монголын эрүүл тал газар хүнсний ногоогоо базаах гэж байна. Гэтэл Монголчууд эх орондоо тарьсан ногоогоо хятад руу гаргаад эргүүлээд Хятад ногоо оруулж ирээд, хурааж авсан будаагаараа спирт нэрээд ард түмнээ архиар угжиж байна. Бүр архины мөнгийг Засгаас ард түмэндээ сар бүр тараагаад өөрсдийн архины хувийн үйлдвэрүүдэд орлого болгож байсан үе ч бий шүү дээ.