XVII жарны “Тийн унжлагат” хэмээх шороон нохой жилийн зүг, мөр гаргах албан ёсны тайлбарыг Монголын бурхны шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдтэй хамтран “Өдрийн сонин” нийтэлж байна.

ШОРООН НОХОЙ ЖИЛИЙН ШИНЖ

Хаврын амьсгал орсон өдрийн махбодыг гол болгон жилийн ноён нурууг шинждэг аргын дагуу “Шороон үхэр”-ийн шинжээр дүрсэлбэл “Үхрийн толгой болон бие шар, эвэр чих, сүүл, омруу, туурай нь улаан, шийр, ходоод, ногт нь ногоон, цулбуур нь хөх, амаа ангайж сүүлээ зүүн тийш шарваж явна. Үхэр хариулаач нь ногоон царайтай, үсээ зүүн тийш чихний ар, баруун чихний урдуур унжуулсан, цагаан дээлтэй, улаан бүстэй, улаан хос гутлаа зүүн бүсэндээ зүүсэн. Малгайгаа баруун гартаа барьсан, улаан бургасан иштэй, унгасан шилбүүр барьсан, хүч чадал ихтэй, хөл нүцгэн идэр залуу үхрийнхээ өмнө яаравчлан гүйж явна” гэж дүрсэлжээ. Энэхүү зураглалаас жилийн байцыг ажвал “Залууст хийгээд дунд сууталтанд сайн, нялхаст, олон түмэнд дунд, өвгөд хөгшдөд болон өндөр дээд суудалтанд муу. Их хүмүүн амгалан сайн, санаснаа бүтээх эзэд, түшмэл, улс гэрийн байдал тайван бус. Хямрал их, амгалан түвшин дунд зэрэг байх хэдий ч үйлс бүхэн дэлгэрэх нигууртай. Иргэдийн байдал амар амгалан, тайван байх ажээ. Төр иргэдийн харилцаа ихэд тааламжтай байх тул иргэдээ онцгойлон энхрийлүүштэй. Залуу хүний үйлс сайн болох ба үр ач дэлгэрнэ.

 

Хаврын сүүл хагас, зуны эхэнд сайн шим авч, өвс ургамлын гарц сайжирна. Гэвч зуны дунд сард гантай. Хур бага орох боловч, мөндөр, аянга цахилгаан элбэг. Жилийн эхэн ба адаг сард салхи маш их байх юм байна.

ШИНИЙН НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ ЗҮГ МӨРӨӨ ГАРГАХ ТУХАЙД

 

Энэ жилийн шинийн нэгэн нь туулай өдөр, баасан гаригт тохиож байна. Нар өглөө 08:25 минутад мандана. Нар мандахаас өмнө амжиж зүг мөрөө гаргах газраа очсон байвал зохилтой. Хөдөөд морины уяанаас цааш, орон сууцныхан гурваас есөн алхмаас зүг мөрөө гаргахаа эхлүүлж болно. Энэ ёслолыг хүндэтгэж аль болох шинэ хувцсаа өмсөж, малгай, бүстэй, товчоо товчлоорой. Хэрэв та хүсвэл ойр зуур өргөлийн идээ, цагаа бэлдэн мөр гаргахаар товлосон газраасаа сүсэглэж явдаг бүхэндээ хандан өргөж, сайн сайхныг ерөөнө. Гэрээсээ төмөр, мод мэтийн цээр гаргах домын зүйлээ бэлдэж гаргаарай. Мөр гаргах цэгээс заасан зүг рүү гурваас есөн алхам яваад цээр гаргах домоо зааврын дагуу хийж зохих тарниа долоо ба 21 удаа давтаж уншина. Гэр бүлийн гишүүдээс 13-ны жил нь ороогүй багачуул заавал зүг мөрөө гаргах шаардлагагүй. Мөн настан, хэвтрийн хүмүүсийн өмнөөс садан төрөл нь өөрийн мөрийг гаргах ялдамдаа нэр ус, жилийг нь сэтгэлдээ шивнэж даган баясаж буйгаа илэрхийлдэг ажээ. Зүг гаргагч нь хийморийнхоо зүгт яваад нар зөв тойрон анхны цэг дээр буцаж ирдэг. Энэ замд тань хогийн сав, үнс зэрэг таагүй зүйл байгаа эсэхийг урьдчилаад харчих нь зүгээр.

Уншигч та бүхэнд илүү ойлгомжтой болгох үүднээс таны төрсөн он, сар, өдөр яг ямар суудал дээр буйг нарийвчлан дэс дараалуулан он оноор нь гаргаж өглөө.

Жишээ нь та 1962 онд төрсөн байлаа ч тэр жилийн цагаан сарын өмнөхөн мэндэлсэн бол 1961 оныхны суудалтай хамт зүг мөрөө гаргах нь.

Тэгэхээр нэг, хоёрдугаар сард төрсөн хүмүүс дараахь хүснэгтэд байгаа тухайн жилийн шинийн нэгний өдрийг хараарай.

ГАЛ СУУДАЛ

Зүүн урд гарч, урд зүгээс ирнэ. “Ум базар пагма дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Зүүн хойд зүгт шүдэнз зураад цацна. Энэ жилдээ халиун өнгийн эд, малгай, цамц авахыг цээрлэнэ.

ШОРОО СУУДАЛ

Баруун зүгт гарч, баруун урд зүгээс ирнэ. “Ум бадмаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Зүүн урд зүгт гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ шар толгойтой хонь авахыг цээрлэнэ. Эмийн хорлолоос сэрэмжил.

ТӨМӨР СУУДАЛ

Баруун зүгт гарч, баруун зүгээс ирнэ. “Ум раднаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Төмөрт хүрч, эсвэл нугалан хойд зүгт хаяна. Энэ жилдээ өөрийн болоогүй эд бараа бүү ав. Бухын мах идэхийг цээрлэнэ.

ОГТОРГУЙ СУУДАЛ

Зүүн хойд зүгт гарч, баруун хойд зүгээс ирнэ. “Ум пагма дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Зүүн зүг рүү цаас хийсгэнэ. Энэ жилдээ нохой тэжээх, бусдын хуучин хувцас, эдлэл авахыг цээрлэнэ.

УС СУУДАЛ

Зүүн зүгт гарч, хойд зүгээс ирнэ. “Ум гармаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт ус цацна. Энэ жилдээ нохой тэжээх, бусдын хуучин хувцас, эдлэл авахыг цээрлэнэ.

УУЛ СУУДАЛ

Баруун зүгт гарч, зүүн хойноос ирнэ. “Ум будда дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ үхэр үл зарах, хувраг хүнээс аяга таваг авах, газар хөндөх, өндөрт гарахыг цээрлэнэ.

ХИЙ СУУДАЛ

Урд зүгт гарч, зүүн урдаас ирнэ. “Ум базар пад дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ лам, хуврагаас аяга хэрэгсэл авах, газар хөндөх, зэвсэг, алт эрдэнэс авахыг цээрлэнэ.

ТА ЭНЭ ЖИЛ АЛЬ СУУДАЛД СУУСАН БЭ?

Төрсөн он

Тухайн жилийн шинийн нэгэн

Суудал

Эр

Эм

1913

Шороо

Огторгуй

1914

Гал

Ус

1915

Хий

Уул

1916

Мод

Мод

1917

Уул

Хий

1918

Ус

Гал

1919

Огторгуй

Шороо

1920

Төмөр

Төмөр

1921

Шороо

Огторгуй

1922

Гал

Ус

1923

Хий

Уул

1924

1924.02.05

Мод

Мод

1925

19925.02.24

Уул

Хий

1926

1926.02.13

Ус

Гал

1927

1927.02.03

Огторгуй

Шороо

1928

1928.02.22

Төмөр

Төмөр

Гал

1929.02.10

Шороо

Огторгуй

Хий

1930.01.30

Гал

Ус

Мод

1931.02.18

Хий

Уул

Уул

1932.02.07

Мод

Мод

1933

1933.02.25

Уул

Хий

1934

1934.02.14

Ус

Гал

1935

1935.02.04

Огторгуй

Шороо

1936

1936.02.23

Төмөр

Төмөр

1937

1937.02.12

Шороо

Огторгуй

1938

1938.02.01

Гал

Ус

1939

1939.02.20

Хий

Уул

1940

1940.02.09

Мод

Мод

1941

1941.01.28

Уул

Хий

1942

1942.02.16

Ус

Гал

1943

1943.02.05

Огторгуй

Шороо

1944

1944.02.25

Төмөр

Төмөр

1945

1945.02.13

Шороо

Огторгуй

1946

1946.02.03

Гал

Ус

1947

1947.02.21

Хий

Уул

1948

1948.02.10

Мод

Мод

1949

1949.01.29

Уул

Хий

1950

1950.02.17

Ус

Гал

1951

1951.02.07

Огторгуй

Шороо

1952

1952.02.26

Төмөр

Төмөр

1953

1953.02.15

Шороо

Огторгуй

1954

1954.02.04

Гал

Ус

1955

1955.02.23

Хий

Уул

1956

1956.02.12

Мод

Мод

1957

1957.01.31

Уул

Хий

1958

1958.02.19

Ус

Гал

1959

1959.02.08

Огторгуй

Шороо

1960

1960.02.27

Төмөр

Төмөр

1961

1961.02.16

Шороо

Огторгуй

1962

1962.02.05

Гал

Ус

1963

1963.02.25

Хий

Уул

1964

1964.02.14

Мод

Мод

1965

1965.02.02

Уул

Хий

1966

1966.02.21

Ус

Гал

1967

1967.02.10

Огторгуй

Шороо

1968

1968.01.30

Төмөр

Төмөр

1969

1969.02.17

Шороо

Огторгуй

1970

1970.02.07

Гал

Ус

1971

1971.02.26

Хий

Уул

1972

1972.02.15

Мод

Мод

1973

1973.02.04.

Уул

Хий

1974

1974.02.23

Ус

Гал

1975

1975.02.12

Огторгуй

Шороо

1976

1976.02.01

Төмөр

Төмөр

1977

1977.02.19

Шороо

Огторгуй

1978

1978.02.08

Гал

Ус

1979

1979.02.27

Хий

Уул

1980

1980.02.17

Мод

Мод

1981

1981.02.05

Уул

Хий

1982

1982.02.24

Ус

Гал

1983

1983.02.13

Огторгуй

Шороо

1984

1984.02.02.

Төмөр

Төмөр

1985

1985.02.20

Шороо

Огторгуй

1986

1986.02.09

Гал

Ус

1987

1987.01.30

Хий

Уул

1988

1988.02.18

Мод

Мод

1989

1989.02.07

Уул

Хий

1990

1990.02.26

Ус

Гал

1991

1991.02.15

Огторгуй

Шороо

1992

1992.02.04.

Төмөр

Төмөр

1993

1993.02.22

Шороо

Огторгуй

1994

1994.02.11

Гал

Ус

1995

1995.01.31

Хий

Уул

1996

1996.02.19

Мод

Мод

1997

1997.02.08

Уул

Хий

1998

1998.02.27

Ус

Гал

1999

1999.02.17

Огторгуй

Шороо

2000

2000.02.05

Төмөр

Төмөр

2001

2001.02.24

Шороо

Огторгуй

2002

2002.02.13

Гал

Ус

2003

2003.02.02

Хий

Уул

2004

2004.02.21

Мод

Мод

2005

2005.02.09

Уул

Хий

2006

2006.01.30

Ус

Гал

2007

2007.02.18

Огторгуй

Шороо

2008

2008.02.08

Төмөр

Төмөр

2009

2009.02.25

Шороо

Огторгуй

2010

2010.02.14.

Гал

Ус

2011

2011.02.03

Хий

Уул

2012

2012.02.22

Мод

Мод

2013

2013.02.11

Уул

Хий

2014

2014.01.31

Ус

Гал

2015

2015.02.19

Огторгуй

Шороо

2016

2016.02.09

Төмөр

Төмөр

2017

2017.02.27

Шороо

Огторгуй

2018

2018.02.16

Гал

Ус