Сая Владивостокт болсон том арга хэмжээн дээр Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын орос хэлний орчуулагч залуу том пактласан тухай гадаад дотоодгүй, дээр доргүй шуугиад эхлэлээ. Хөөрхий зүс үл таних тэр залуу руу "гар далайн заналхийлж" хариуцлага тооцоод хөөж явуулахыг сануулагсад ч цөөнгүй байх шиг.

Хэрвээ цаг завтай хүмүүс байвал ерөнхийлөгчийн хэлсэн үгийг давтан сонсоод 3-5 өгүүлбэрийг яг алдаа мадаггүй буцаан хэлэх гэж оролдоод үзээрэй. Бараг л олонх нь чадахгүй болов уу? Эх хэл дээрээ байдал ийм байхад харь хэл рүү бэлдсэн сэдэв өгөгдөөгүй тохиолдолд тийм нарийн улс төр, эдийн засгийн нэр томъёог эвлүүлээд алдаа мадаггүй орчуулна гэдэг хэр баргийн аавын хүүгийн давдаг асуудал биш.

 

Энд миний олонтоо санаа зовнин өгүүлдэг "Төрийн хэлний" асуудал дахин хөндөгдөж байгаа хэрэг. Угтаа бол төрийн хэмжээний энэ том арга хэмжээнд Монгол улс дэлхий нийтэд өөрийн бодлогыг ойлгуулах сайхан боломж таарсан боловч ямар ч байсан жирийн Орос үзэгчид юу ч ойлгоогүй ээ сүлжээгээр гайхаад байхыг бодоход Путин ерөнхийлөгч ч тоймтой ойлгосон зүйлгүй хоцроо буй за.

 

Би өөрөө орчуулагч хүн, бусад орчуулагч нарынхаа зовлонг бага сага гадарладаг хүний хувьд энэ удаа орчуулагч залууг өмөөрч, энэ тал дээр үйлчилж байгаа тогтолцоог шүүмжилмээр байна. Ер нь бол ийм асуудал миний бага залуугаас л байнга шахам гардаг нь хааяа нэг арга хэмжээн дээр оролцож байхад ажиглагддаг байсан. Зөвхөн Орос хэлэн дээр төдийгүй манай хятад хэлнийхний хувьд ч тохиолддог асуудал юм. Бусад хэлний орчуулагчдын тухайд ч зовлон бэрхшээл адилхан байдаг байж таарна. Гол нь том арга хэмжээний өмнө сайд дарга нарын үг урьдчилж ирнэ гэж бараг байхгүй. Ирлээ ч цаг тулгаж байгаад ирдэг болохоор хальт гүйлгэж хараад орчуулах тохиолдол олон байдаг.

 

Миний тодхон санаж байгаагаар Хятадын ерөнхий сайд асан Вэнь Зя Бао даргын айлчлалын үеэр болсон хөрөнгө оруулагчдын чуулган дээр Хятадын ерөнхий сайд чихэвчээ аваад тавьчихаж байж билээ. Энэ нь "Танай орчуулагч болохгүй байна шүү." гэдгийг дотор ухаанаар эвлэгхэн ойлгуулж байгаа хэрэг байж таарна. Бид ч гэсэн ойр дотны хүрээндээ иймэрхүү асуудал байгааг мэддэг боловч сайндаа шүүмжлэн хэлэлцэхээс цаашгүй юм даа. "Болдбаатар аа, чи намайг бодвол юм хум бичдэг хүн байна. Боломж байвал дээшээ уламжлаач. Саяхан нэг яамны сайдын орчуулгад хэдэн хятад дагаад орсон чинь нэг хөгжилтэй нөхөр орчуулга хийж байх юм. Хүн харахад хурдан түргэн ярина гэж жигтэйхэн. Гэтэл үнэндээ монголын талын сайд "Хоёр талын хүчин чармайлтаар бидний хамтын ажиллагаа урагштай сайхан хөгжиж байна." гээд хэлсэн үгийг "我们好。你们好。我们都是好。" гээд л явчих юм. Арай дэндүү байгаа биз дээ?" хэмээн халаглан өгүүлж билээ. Үүнийг үгчлэх бөгөөс "Бид сайн. Та нар сайн. Бид бүгдээрээ сайн." гэсэн утгатай юм л даа.

 

Сая төрийн яамдын маш чухал арга хэмжээний орчуулгын материалыг Ханжоуд төгссөн нэг оюутан залуу орчуулсан гээд шууд гүүглдчихсэн над дээр ирснийг би нүдээ аниад өнгөрөөж чадалгүй өөрөө нойр хоолоо хасан байж дахин орчуулаад явуулж билээ. Тэр нэг удаагийн тохиолдол азтай юм гэж бодоход дахин тийм асуудал хичнээн олон гарч байгаа бол гээд бодохоор аймшигтай.

 

Энэ бүхнээс юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр одоо үйлчилж байгаа төрийн орчуулгын тогтолцоог даруй өөрчилмөөр санагддаг. Орчуулагч нарыг өмнөд хөршийн жишгээр 1,2,3 дугаар зэргийн орчуулагч гэсэн зэрэг олгож мэргэжлийн түвшин тогтоох шалгалтаар уг зэргийг олгож болмоор. Тэр дундаасаа шигшээд "Төрийн орчуулагч", "Гүүш" цол олгосон ч яагаад болохгүй байх билээ? Энэ бол монгол улсад маань урьд өмнө байсан сайхан уламжлал юм л даа. Манай ерөнхийлөгчийн тамгын газар тавхан минутын хугацаанд начин цолны үнэмлэх бичээд олгочихож байгаа харагддаг. Өөрсдийнх нь хамгийн чухал ажил үүрэг байж мэдэх энэ асуудал дээр илүү нухацтай, шуурхай ажиллаасай билээ. Сүлжээнүүдээр энэ асуудал шинэ ерөнхийлөгчтэй холбогдон гарч ирж байгаа мэт төөрөгдөл яваад байна. Урьд өмнө амь бөхтэй байсаар ирсэн энэ асуудал харин саяын арга хэмжээн дээр илүү олон нийтэд ил тод илэрсэн хэрэг төдийхөн юм. Ер нь дэлхийн бусад улс орнууд төрийн орчуулгын асуудалдаа онцгой анхаардаг болсныг Трамп, Си Зиньпин нарын уулзалт дээр хоёр талаас хоёр хоёр маш сайн орчуулагч оролцож байснаас төвөггүй ойлгож болно.

 

Өмнөд хөрш 2 жил тутамд дотоодын 200 их сургуулиас төдий тооны шилдэг оюутнуудыг шалгаруулан 6 сарын англи хэлний маш эрчимтэй бэлтгэл хийлгэдэг. Тэднээсээ 60 хүнийг дахин шигшиж аваад 3 сар сургана. Тэр дундаасаа 6 хүн торойн хоцорсныг гадаад явдлын яамандаа ажиллах эрх олгодог. Тэгээд ч зогсохгүй эдийн засаг, соёл, шинжлэх ухаан хариуцсан дарга нарын орчуулга хийх гэх мэтээр төрөлжүүлэн ажиллуулдаг ажээ.Тийм сайн бэлтгэгдчихсэн орчуулагч нар байгаа хэр нь төрийн тэргүүн, сайд дарга нарынх нь хэлэх үг 7 хоногийн өмнө бэлэн болоод орчуулагчийн гар дээр ирсэн байх заавар журамтай гэж байгаа. Түүний бичгийн болон аман орчуулгын ур чадварыг тусгай баг шалгаж батагалжуулдаг тухай тэдний нэг төрийн орчуулагчийн бичсэн тэмдэглэлийг уншаад "уйлах шахаж" билээ. Дээр нь хятадын дарга нарын орчуулагчаа ойлгож байгаа, цэгцтэй тод ярьж, хэрэгтэй үед түр зогсолт хийгээд хүлээж байгаа зэрэг нь төрийг төлөөөлж, төрийн хэлээр ярьж байгаа хүний бас л нэг том ур чадвар юм даа. Бодвол дарга нартаа ч гэсэн энэ талын мэдлэг чадвар заадаг байж таарна.

 

Шинэ ерөнхийлөгч та саяын айлчлалаар ажиглагдсан энэ ноцтой асуудлыг анхааралдаа авч төрийн хэл, тэр дундаа төрийн орчуулгын үйлчилж байгаа одоогийн тогтолцоог боловсронгуй болгох тал дээр дорвитой арга хэмжээ аваасай хэмээн хүсэх байна. Тэгэхдээ мөхөс миний энэ бичлэгтээ дурдсан зарим нэгэн санаа оноог эрхбиш болгоон үзнэ буй за. Харин саяын арга хэмжээнд оролцсон залуу орчуулагчид "арга хэмжээ" авбал урд хөл нь бүдэрсний төлөө хойд хөлийг ташуурдахтай ижил хэрэг болно шүү. Ер нь орчуулагч хүн иймэрхүү арга хэмжээн дээр энэ мэт паактлаж байх нэг бодлын их зүгээр байдаг юм шүү. Миний хувьд нэг хоёроор тогтохгүй мэдэхгүй чадахгүй тохиолдол гарч байсан нь эргээд өдий зэрэгтэй өсөж дэвжихэд гол түлхэц болсон санагддаг юм.

 

Орчуулагч: Д.Болдбаатар