Төрийн албаны зөвлөлөөс Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг-Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын даргын албан тушаалд сонгон шалгаруулалт зарлажээ.

АН парламентад олонх болсны дараа өмнөх даргыг нь МАН-ынх хэмээн ад үзээд, үүрэгт ажлаас нь зайлуулсан билээ. Түүний оронд тус газарт ажиллаж байсан С.Буяндалай гэгчийг түр орлон гүйцэтгэгчээр томилоод багагүй хугацаа өнгөрөв.

Нэгэнт түр орлон гүйцэтгэгч ажиллаж байгаа болохоор уг албан тушаалд сонгон шалгаруулалт явуулах нь Төрийн албаны зөвлөлийн үүрэг. Тус зөвлөлөөс гаргасан сонгон шалгаруулалтын зарыг анхааралтай уншвал түүний зэс аяндаа цухуйх аж. Уг албан тушаалд ажиллах хүн нь нислэгийн хөдөлгөөний инженер, нисэх техникийн ашиглалтын инженер, эсвэл эдийн засагч байх шаардлагатай.

 

Нисэхийг энэ салбарын мэргэжилтэн удирдах нь зүйн хэрэг. Өмнө нь эдийн засагч, нислэгийн удирдагч энэ тэрээр удирдуулаад онгоц сүйрүүлж байсан гашуун туршлага ч бий. Гэтэл нисэхийн салбарын хамгийн гол мэргэшил болох нисгэгч-инженер, агаарын хөлгийн ашиглалтын инже­нер зэрэг нисэхийн аюулгүй байдал, аюулгүй ажиллагааг сахин хангуулдаг  үндсэн мэргэжлийг  чухам  юуны учир  сонгон шалгаруулалтад огт дурдаагүй нь гайхмаар.

 

Эднийг ийн  гадуурхсанаараа мэргэжлийн салбарын бод­логыг алдагдуулж, ни­сэхийн аюулгүй байдалд сөрөг нөлөө үзүүлэхийг үгүйсгэх аргагүй. Хэрэв нисгэгчдээс жийр­­­хэж байгаа бол агаа­рын тээврийн зохион бай­гуулалт, менежмент, ни­сэхийн эрхзүйч гээд энэ салбарт зайлшгүй шаард­лагатай мэргэжлийг орхиг­дуулмааргүй л юм. Түүхээс үзвэл, иргэний нисэхийг нисгэгч нар л удирдаж, тэр үед нислэгийн аюулгүй байдлыг дээд зэргээр хангаж чаддаг байжээ.

 

Улсын баатар, хурандаа ге­­нерал Б.Цогоо, улсын баатар, гавьяат нисгэгч Д.Гунгаа, гавьяат нисгэгч Д.Сүрэнхорлоо, генерал-нисгэгч С.Санжмятав, тех­никийн шинжлэх ухааны доктор, инженер-нисгэгч С.Батмөнх нарын зэрэг аваргууд энэ салбарыг удир­даж өдий  зэрэгт хүргэсэн юм. Тэдний дэргэд С.Буян­далай гээч нь дэндүү жулдана. ИНЕГ-ын даргын албан тушаалд сонгон шал­гаруулалт явуулж өгөх ту­хай захиалга өгсөн Зам, тээврийн яам, захиалгыг хэрэгжүүлэхээр зар тү­гээж буй Төрийн албаны зөвлөлийн нөхөд үүнийг огт анзаарсангүй.

Үүний учрыг лавлавал  түр орлон гүйцэтгэгч С.Буян­далай сонгон шалга­руулалтын шаардлагад яв цав тохирч буй гэнэ. Нэг үгээр хэлбэл, сонгон шал­­гаруулалтад дурдсан хэдэн  шаардлагыг зөвхөн С.Буяндалайд зориулжээ гэж хэлж болох.  Хэргийн учир чухам үүнд л байгаа ажээ. Дээрх зарыг цааш унш­вал “нислэгийн төлөв­лөлт зо­хицуулалт, нисэхийн эрэн хайх, авран  туслах  чиг­лэлээр ажиллаж  байсан”  гэх сүрхий шаардлага тавь­жээ. Үүнийг нь ухаж үзвэл  С.Буяндалай нэг үе ИНЕГ-ын нислэгийн төлөвлөлт зохицуулалтын тасгийн дар­гаар ажиллаж байжээ.

Гэвч тэр энэ хариуц­лагатай албыг хашиж байх­даа ноцтой алдаа гаргаж, албан тушаал буурч байж. Тодорхой хэлбэл, “нислэг хөдөлгөөний төлөвлөлт, зо­хицуулалтыг иргэний ни­сэхийн асуудал эрхэлсэн тө­рийн байгууллага ИНЕГ гэсэн үг-аас зохицуулах” гэсэн хуулийн заалтыг зөр­­чөөд энэхүү төлөвлөлт зохи­­цуулалтыг нэр бүхий гурван ч хувийн компаниар хийлгэж байжээ.

Тодруулбал, иргэний ни­сэхийнхний хувийн гэгдэх АСН, “FAL сервиз”, “Идэр авиэшн” компанид дээрх онцгой эрхийг найр тавин өгснөөр тэд Монголын ну­таг дэвсгэр дээгүүр нисэн өнгөрөх тухай гадаадын авиа компаниудын захиалгыг авч, дундаас нь хөөрхөн хувь хүртэж, үлдсэнийг нь улсад тушаадаг байсан гэх.  Нисэхийнхний хэлж буйгаар С.Буяндалай дарга эдэнтэй нэг баг, түрийвч нэгтэй нө­хөд гэнэ.

Түүний энэ нугалаа завхрал  2006  оны  намар ауди­тын  шалгалтаар олонд ил болсноор тэрбээр нис­лэгийн төлөвлөлт  зохи­цуу­лалтын тасгийн даргаас хусагдсан аж. Өнөөх нисэхийн эрэн хайх, авран туслах чиг­лэлээр ажиллаж байсан гэдгийн учир нь ч одоо нэгэнт тодорхой болж бай­на. С.Буяндалай 2010 онд ОХУ-ын Уулын Алтайд болсон Орос-Монголын хам­тарсан энэ чиглэлийн хээ­рийн сургалтад оролцсон  Монголын төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд багтаж явс­ны­гаа ийнхүү өөрийгөө дө­вийлгэх нэг хэрэгсэл бол­гожээ. С.Буяндалай багагүй сүйхээтэй нэгэн бололтой.

Юу  гэвэл, 2009 онд Г.Даваа гэдэг нөхрийг хууль бусаар ИНЕГ-ын дарга бо­лоход нислэг хөдөлгөөний ерөнхий менежер гэдэг том тушаалд тохоон томи­логд­сон ч хэдхэн сар бо­лоод мөн л халагджээ. Өм­нө өгүүлсэн сонгон шал­га­­руулалтын зар дотор “ир­гэний нисэхийн салбарт тав болон түүнээс дээш жил ажилласан, удирдах албан тушаал эрхэлж байсан” гэх шаардлага байна лээ. Дээр дурдсан нислэг хө­дөлгөөний ерөнхий мене­жерээр хэдэн сар ажил­лас­ныг эс тооцвол түр ор­логч С.Буяндалайд  тийм туршлага байхгүй.

Учир мэдэх зарим эх сурвалжийн хэлж буй­гаар МАХН-ынхныг Н.Энх­баяраар барьцаалж  Засгийн газ­раас гарна хэмээн айл­ган сүрдүүлж байх үед аргаа барсан Н.Алтанхуяг  танхимаа бүрэн бүтэн авч үлдэхийн тулд бие даагчид руу хандарч, тэдэнтэй сү­жирч  эхэлсэн байна. Бие даагч­дын мэдэлд нэг, нэг агентлаг өгөх тухай ч ам­ласан бололтой.

Чухам тийм эгзэгтэй мөчид Хөвсгөлөөс бие даан УИХ-ын гишүүн болсон Ц.Даваасүрэн С.Буяндалайг энэ албанд зүтгүүлсэн гэнэ. Зам, тээврийн сайд А.Гансүх уг нь иргэний ни­сэхийн салбарын зовлон бэрхшээлийг сайн мэддэг, тухайн салбарыг зүйл бүрээр дэмждэг хүний нэг. Гэтэл тийм хүний ар хударгаар албатууд нь нэг хүнд зо­риулсан захиалгыг Төрийн албаны зөвлөлд хүргүүлсэн нь хачирхалтай.

Ц.Элбэгдорж Ерөнхий­лөгчөөр сонгогдсоныхоо  да­раахан “Төрийн албаны зөвлөл гэдэг байгууллага нийгэмд үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй байгаа учир татан буулгана” хэмээн мэдэгдэж байсан билээ. Хууль эрх зүйн орчин нь ч нөлөөлдөг биз. Энэ байгууллага үнэхээр тааруухан ажилласан гэдэг­тэй хэн ч маргахгүй. Тийм ч учраас тус бай­гууллагын дарга Д.Зүм­бэрэллхамыг ажлаас чөлөө­лөгдөх өргөдлөө өгөхөд энэ байгууллага одоо л ши­нэч­лэгдэх нь хэмээн олон хүн баярлаж байсан.

 

Харам­салтай нь, бадарчин баярлах болоогүй байжээ. Түүний оронд Б.Цогоог томилов. Гэтэл “Сахил хүртээд шал дордов” гээчийн үлгэр болсны зөвхөн ганцхан нотолгоо нь ИНЕГ-ын даргын энэхүү сонгон шалгаруулалтын маапаан юм. Уг нь Б.Цогоо нисэхийн салбарт чамгүй өндөр албан тушаал хашиж, хоолыг нь  бишгүй  хороосны хувьд, богинохон хугацаанд ч болов “МИАТ” компанийг удирдаж явсны хувьд  энэ салбарт чухам ямар мэргэжлийн удидлага хамгаас чухлыг эрхбиш гадарлах л учиртай.  

Төрийн  албаны зөв­лөлийн сонгон шалга­руу­лалтын зараас үз­вэл, одоо­гийн даргын үүр­гийг түр гүйцэтгэгч С.Буян­далайгаас өөр хүн гарах бо­ломжийг боомилсон, нээлт­­тэй, ардчилсан сонгон шалгаруулалт болохгүй нь тодорхой байгаа юм. Энэ бүхнээс дүгнэлт хий­вэл Засгийн  газрын 2012 оны 12  дугаар  са­рын 8-ны өдрийн хурал­даанаар ИНЕГ-ын даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр томи­логд­сон С.Буяндалайг  Тө­рийн албаны зөвлөлийн ши­­нэхэн дарга Б.Цогоо цээ­­­жээрээ хамгаалсаар сон­­­гон шалгаруулалтанд ялалт байгуулах нөхцөл бүр­дүүлжээ.  

ИНЕГ-ын Сургалт, дад­лагын цогцолборт  бүсийн багшлагч мэргэжилтнээр ажиллаж  байсан С.Буян­далай шинэчлэлийн Засгийн газрын өнгөн дээр шууд л ИНЕГ-ын даргын үүрэг гүйцэтгэгч болж дөнгөсөн юм чинь одоо жинхэлчих нь тодорхой. АН-ынхан дэм­­жиж л байвал “халзан бор төлөг” ч дарга болдог хуультай юм аа хө.

Асуудал өнөөдөр иймэр­­хүү л байна.